Kandaki glikoz ve insülin ayarlaması nasıl yapılır? Kandaki şeker miktarı nasıl düzenlenir? Hormonların salgılanması ve dengenin korunması
Endokrin bezlerin çıkardığı hormonların miktarları da iç çevrenin aynı kalabilmesi için çok önemlidir. Çünkü hormonlar az ya da çok salgılanırsa iç çevre değişir. Bunu kandaki şeker miktarının sabit tutulmasını anlatarak örnekleyelim: “Kandaki şeker oranı”, pankreasın salgıladığı insülin ve glukagonla, böbreküstü bezinin salgısı adrenalinin kandaki miktarlarına bağlıdır. Çok karbonhidrat alınan bir yemekten sonra kandaki glikoz miktarı artma eğilimi gösterir. Glikozların bir kısmı karaciğerde glikojen olarak depolanırken bir kısmı kanda kalır. Kanda glikozun bir an için artması pankreasın insülin salgılayan hücreleri için uyarı olur, Uyarılan hücreler daha fazla insülin salgılarlar.
İnsülin artışı glikozun hücrelere geçişini çok hızlandırdığından kandaki miktarının azalmasına neden olur. Glikoz azalınca pankreasın insülin salgılayan hücreleri eskisi kadar uyarılmaz. Uyarılmayan hücreler kana daha az insülin verirler.
Kanda azalan glikozun arttırılması gerekir. Kana glikoz karaciğerden gelecektir. Ancak karaciğerde, çok sayıda glikozun birleşmesinden oluşan glikojen vardır. Bu durumda glikojen önce glikozlara parçalanmalı,oluşan glikozlar da kana verilmelidir.
Kanda “glikozun azalması”, böbrek üstü bezinin “adrenalin” ve pankreasın “glukagon” salgılayan hücreleri uyarır. ” Uyarılan bezler adrenalin ve glukagon salgılamayı arttırırlar. Artan adrenalin,karaciğerde glikojenin glikoza parçalanmasını hızlandırırken, artan glukagon da oluşan glikozların kana geçişini hızlandırır. Bunun sonucu kanda glikoz çoğalmaya başlar. Çoğalan glikoz, insülin salgılayan hücreleri uyarmayı hızlandırır. Bu” sırada adrenalin ve glukagon salgılayan hücrelerin uyarılması ise giderek azalacaktır.
Özetlersek; insülin, glukagon ve adrenalin miktarları artıp azalırken kandaki glikoz miktarı da artıp azalmakta ancak, belirli sınırlar içinde oldukça sabit kalmaktadır. Böylelikle iç çevre aynı kalmaktadır. Hormonlardan birinin yetersiz ya da çok salgılanmasının dengeyi bozacağına dikkat ediniz.
