Renkler nasıl oluşur? Renklerin ışıkta yansıması, ışıkta görülen renkler, gözümüze renkler nasıl görünür?
Yağmurlu günlerde, «Ne sıkıntılı, ne karanlık bir gün, her taraf kurşunî!..» diye şikâyet ederiz. Bulutlar, güneşi örttükleri zaman bütün dünya kurşuni bir renk alır. Nehirlerdeki, göllerdeki sular çamurlu gibi görünürler.
Güneş ne kadar parlak olarak etrafı aydınlatırsa, çiçeklerin, ağaçların, suların, kuşların, portakalların, elmaların, kirazların, hattâ otomobillerin, oyuncakların renkleri bile çok parlak görünür… ferahlık veren bir renkte görürsünüz. İşte her tarafta gördüğünüz Güneşli bir günde ne tarafa baksanız her şeyi parlak, göze, gönüle bu renkler güneşten gelmektedir. Çünkü güneş bin bir çeşit renkle parıl parıl parlar.
Güneşte bir çok renkler var demiştik… Eğer isterseniz güneşin bu renklerini birbirinden ayırabilirsiniz.
Güneşin ışıklarını «Prisma» ismi verilen üç köşeli bir cam çubuktan geçirirseniz, bu ışıkların yedi renge ayrıldığını görürsünüz. Bu Prisma’nın arkasından etrafa bakarsanız, her şeyin kenarında çepeçevre bu yedi rengi farkedersiniz. İnsanlar, evler, ağaçlar, çiçekler, her şey, renkli bir çerçeve ile parıl parıl görünür.
Bir prisma’yı pencerenin perdesine asınız. Güneş ışığı bu prisma’dan geçerken kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lâciverd, mor renklere ayrılarak duvarda dans ederler. Duvardaki bu renkleri seyrederken kendinizi âdeta bir peri memleketinde, peri padişahının bahçesinde sanırsınız. Renkli çiçekler, renkli kuşlar, bütün bu çeşitli renklerini işte duvarda oynaşan bu yedi temel renkten almışlardır.
Dünyada bir çok şeyler, güneşin ışıklarını yedi renge ayırmak çin Prisma rolünü oynayabilirler. Otomobillerde şoförlerin aynalarının kenarı, bir nevi Prisma gibi renkleri ayırır. Bir billur kasenin içinde de bir yağmur kurağı görebilirsiniz.
Türkan’ın gayet güzel mavi bir elbisesi var. Acaba Türkan’ın elbisesini mavi gösteren nedir?.. Boya mı?.. Niçin bütün boyalar mavi değil?.. Şimdi bu soruların cevaplarını araştıralım.
Renkler, güneşin ışıklarından geliyor. Bir renge baktığınız zaman, güneş ışığının sadece bir kısmını görmüş olursunuz. Güneş, Türkan’ın mavi elbisesine bütün yedi rengini de vermiştir. Fakat, Türkanın elbisesindeki mavi boya, sadece bir rengi veriyor. Diğer kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, lâciverd ve mor renkleri tutuyor. Onun için biz, «Türkan’ın elbisesi mavidir» diyoruz.
Selma’nın elbisesi kırmızıdır. Bu elbise, güneşin portakal, sarı, yeşil, mavi, lâciverd ve mor renklerini tutmuş, sadece kırmızı rengini geri vermiştir. Biz de onun için «Selma’nın elbisesi kırmızıdır» diyoruz.
Çayırlar bize yeşil görünüyor. Çünkü çayırlar, güneşin ışıklarının içinden yalnız yeşil rengi bize aksettiriyor. Mavi çan çiçeği, bize niçin mavi görünüyor? Çünkü çiçeğin taç yaprakları güneşin ışıklarından (mavi) kısmını bize aksettiriyor.
Bütün bu renkler, birleştikleri zaman da hepsi birden beyaz görünürler. Leylâ’nın elbisesi beyazdır. Çünkü bu elbise, güneş ışığının içindeki bütün renkleri aksettirmiştir. Kendine pek az bir renk alıkoymuştur.
Taze yağmış kar, dünyanın en saf, en temiz beyaz rengidir. Güneşli bir havada bembeyaz karlara bakarken, gözlerimizi kapamak, yahut yüzümüzü elimizle örtmek isteriz. Bazı insanlar, uzun müddet, geniş, bembeyaz karla örtülmüş dağlara, tepelere, ovalara bakarken kör olurlar. Çünkü bembeyaz karlar, güneşin ışıklarının içindeki bütün renkleri, hiçbirisini alıkoymadan hepsini bize aksettirirler.
Siyah bir renk değildir. Siyahlı olan şeyler güneş ışığından aldıkları hiçbir şeyi bize aksettirmezler. Siyah bir palto, yahut siyah bir otomobil, güneşten aldığı ışığın hepsini tutup, hiçbirisini aksettirmediği için siyah görünür.
Karanlık bir gecede etrafımıza baktığımız zaman, eşyalardan hiçbirinin rengini görmeyiz. Herşey simsiyah, yahut kurşuni renkte görünür. Ağaçların üzerindeki yapraklar siyahtır. Evlerin duvarları kurşunidir. Türkan’ın mavi elbisesi siyah görünür. Çünkü renk renk ışık veren güneş ortada yoktur.
