Tiroit Bezinin Görevleri

0
Advertisement

Tiroit bezi nedir? Tiroit bezi vücudun neresinde bulunur? Tiroit bezinin yapısı ve görevleri ile ilgili bilgi.

Tiroitin hormonu “tiroksin”dir. Tiroksin hücrelerin “metabolizma” hızı üzerinde etkilidir. Tiroksin verilen deney hayvanlarında metabolizmanın hızlanması bunun kanıtıdır. (Metabolizma: Vücuda alınan besin maddelerinin geçirdiği kimyasal değişmelerin tümüne denir. İki türü vardır:
a) özümleme: Alınan maddelerin vücuda uygun hale getirilmesidir. Aldığımız aminoasitlerden protein, glikozlardan glikojen sentezlememiz gibi.
b) Yadımlama : Enerji verici besinlerden ATP eldesidir. Oksijenli ve oksijensiz solunum yadımlama olaylarıdır.

Tiroksinin metabolizma hızı üzerinde nasıl bir etki yaptığı kesinlikle anlaşılamamıştır. Ancak tiroksin arttıkça oksijenli solunumu yürüten enzimlerin (mitokondrilerde) arttığı gözlenmiştir. Bu duruma göre: Kandaki tiroksin miktarına bağlı olarak, hücrelerin oksijen tüketimi artıp azalabilecektir.

“Tiroit bezi”, gırtlağın iki yanında bulunur. İki bölümden (Lop) oluşmuştur. Bu bölümler ince bir parça ile birbirine bağlanır.

Tiroit “folikül” denilen, içi “kolloid ” adı verilen bir sıvı ile dolu küresel keseciklerden oluşmuştur. Bu keselerin duvarları bir sıralı hücre tabakası ile örülüdür. Kolloidi ve tiroksini folikülü saran bu hücreler salgılar.

Embriyo gelişimindeki anormallikler yüzünden çocuklar tiroitsiz doğabilir. Ya da tiroitin yarısı gelişebilir. Bu tip çocukların kanında yeterli tiroksin bulunmaz. Bunun sonucu kemikler normal gelişmez ve cücelik oluşur. Buna “kretinizm ” denir. Bu tür cüceler eşeysel olgunluğa erişemezler. Ahmaktırlar. Yüzün kısımları arasındaki oran bozuktur.

Advertisement

Yetişkinlerde tiroit az salgı yaparsa “miksidema” ve “guatr ” oluşur. Az salgı yapmanın nedeni yapısal bozukluk veya yeterli iyot alınamaması olabilir. Yapısal bozukluk yüzünden az salgı miksidemaya neden olur. Tiroksin azlığı metabolizma hızının yavaşlamasına neden olduğundan, oksijen ve besin tüketimi azalır. Bunun sunucu,vücut sıcaklığında birkaç derecelik düşme ve besin tüketimi azaldığından şişmanlama görülür. Bunlar miksidemanın belirtileridir.

Tiroit hormonu tiroksinin yapısında; karbon (C), hidrojen (H2), oksijen (02) ve azot (N2) yanında iyot (I2) elementi de bulunur. İyot az alınırsa doğaldır ki yeterli tiroksin sagılanamaz. Bu durumda tiroit bezi büyür ve guatr hastalığı oluşur. Guatr belirtileri miksidemaya benzer. Ancak hastalık daha hafif seyreder. Guatrlı hastalara daha çok denizlerden uzak yörelerde yaşayan insanlarda rastlanır. Çünkü deniz ürünü besinlerde bol iyot bulunur. Günümüzde bu sakınca yemek tuzlarına iyot tuzları katılarak giderilmeye çalışılmaktadır.

Normal büyüklükte ki bir tiroit fazla çalışırsa ya da yeterli iyot bulduğu halde kendiliğinden büyürse kana bu kez gereğinden fazla tiroksin verilir. Bu da guatra neden olur. Buna “dış guatr” denir. Dış guatr olan kişilerde tiroksin çokluğu yüzünden metabolizma hızı iki katına çıkar. Bu yüzden çok oksijen ve besin tüketirler. Vücut ısıları, rahatsız edici biçimde arttığından çok terlerler. Alınan besinleri yaktıklarından kolay kilo verirler. Dolaşım ve solunum hızları çok artar. Hastalığın gözlenebilen önemli belirtilerinden birisi de gözlerin dışarı fırlamasıdır. Tiroksin fazlalığından gözlerin dışarı fırlamasına “eksofitalmus” denir. Fazla tiroksin verilen hayvanlarda, yukarıda anlatılan belirtilerin görülmesi, hastalığın deneysel yolla elde edilen kanıtıdır.

Dış çevredeki değişmeler de salgılanan tiroksin miktarını etkiler. Örneğin, fareler çok soğukta yetiştirilirlerse tiroit bezi hücreleri büyür ve salgısı artır. Beslenme, sağlıksız olmak gibi etkenler ile de insanlarda tiroksin salgısında azalma veya artma görülebilir.

Özetlersek; tiroit bezinin az ya da çok salgı yapması guatr nedeni olmaktadır. Sağlıklı bir tiroitin çalışmasını hipofiz bezi denetler. Hipofizin tiroiti nasıl etkilediği daha sonra anlatılacaktır.

Advertisement


Leave A Reply