Dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çinlilerin konuştuğu Çince ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı Çin dili hakkında bilgi veren yazımız.
Çin konuşma dili aslında sanıldığı kadar güç değildir. Ancak, konuşma dilinin de Çince’de ikinci derecede bir yeri vardır. Çin kültüründe birinci yeri daima yazı dili almıştır. Uzak Doğu’da gelişen muazzam Çin medeniyetinin büyüyüp yaşamasını sağlayan da yazı dilidir. Konuşma dilinde görülen güçlüklerin sebebi memlekette çok çeşitli diyeleklerin bulunuşudur.
Çince tek heceli bir dildir. Her hece bir kelimeyi ifade eder. Bütün dilde 800 kadar esas hece vardır. Bunlardan üretilerek bileşik kelimeler ortaya çıkmıştır. Çince’nin bir başka özelliği de kelimelerin değişmez olmasıdır. Yani her kelime hiçbir değişikliğe uğramadan hem isim, hem sıfat, hem de fiil olarak kullanılabilir.
Çince’nin üçüncü bir özelliği de dilin fonetik bakımdan fakir olmasıdır. Her kelimenin kendine has bir tonu vardır. Yani her hece muhtelif şekillerde telaffuz edilebilir; bu da o kadar çeşit kelimenin doğmasına yol açar. Heceye verilen tonların sayısı ise diyeleklere göre değişir. Ton değişikliklerine, bileşik kelimelere rağmen konuşma dili yazı dilinin yanında çok fakir kalır. Üstelik, çeşitli diyelekler dili büsbütün anlaşılmaz bir hale getirmektedir. Bu bakımdan, bir Çinli normal olarak kendi konuştuğu diyelekten başkasını anlamaz. Kanton’lu bir Çinli ile bir Pekin’li konuşarak birbiriyle belki anlaşamazlar ama, mektup yazarak anlaşabilirler, çünkü Çin’ in yazı dili her yerde aynıdır. «Mandarin» diyeleği memleketin resmi dilidir.
Çince harflerle değil, şekillerle yazılır. Her şekil bir harfi değil, bir kelimeyi ifade eder. Milattan 2.000 yıl öncesine ait yazı örneklerinde görüldüğü gibi Çin yazısının eski şekilleri de bu günkülerle aynı esasa dayanıyordu. Çin yazısını teşkil eden şekiller, sadeleştirilmiş, biçim verilmiş resimlerdir. Örneğin iki bacak insan, küçük kare ağız anlamına gelir.
Çince’nin yazmasını öğrenmek konuşmasını öğrenmekten daha zordur. Günlük gazeteleri anlayabilmek için hiç olmazsa 2.500 şekli ezbere bilmek gerekir. Bilim adamlarının bilmesi gereken şekil sayısı ise 40.000’e kadar yükselir. Tatbik edilen halk eğitim usulünde daha basit bir yazma şekli kabul edilmiştir.
