İç salgı bezleri nelerdir? İç salgı bezlerinin görevleri, yapıları, salgıladıkları hormonlar, fonksiyonları nelerdir? Hakkında bilgi.
İÇ SALGI BEZLERİ
Bir korku filmi izlerken vücudunuzda ne gibi değişiklikler hissediyorsunuz? Kalbinizin daha hızlı attığını, soluk alış verişinin hızlandığını ve gözbebeklerinizin genişlediğini fark ettiniz mi?
Yaşamımız süresince vücudumuzda gerçekleşen bu değişikliklerin nedeni sinir sistemimizle birlikte iç salgı bezlerimizdir.
Canlı vücudunda enzimlerin çalışmasını sağlayan ve metabolizmayı düzenleyen özel kimyasal maddelere hormon denir. Hormonlar iç salgı bezlerimiz tarafından salgılanır. Kan yolu ile ilgili organlarda denetleme ve düzenleme görevi yapar.
İç salgı bezleri sinir sisteminin kontrolünde çalışır. Bazen sinir sistemini de etkileyebilir.
Hormonların etkilediği özel doku ve organlar vardır. Bu organlara hedef organ denir. Kimi hormonlar sadece bir organı etkilerken bazı hormonlar birden fazla organı hatta tüm hücrelerimizi etkileyebilir.
***Hormonlar görevlerini yavaş ama uzun süreli gerçekleştirirken sinirsel iletim hızlı ama kısa sürelidir.
Kan yoluyla bütün vücuda gönderilen hormonlar sadece hedef organını uyarır.
Hormonlar sayesinde,
► Vücut içi denge sağlanır.
► Büyüme ve gelişme olayları düzenlenir.
► Üreme olayları denetlenir.
Hormonlar normal olarak kanda çok az miktarda bulunur. Eğer bu miktarın altında veya üstünde olursa organizmada bazı anormallikler ortaya çıkar.
Bir insanda; hormon salgılayan bir iç salgı bezinin zedelenmesi, hormonun normalden daha fazla veya daha az salgılanması, hedef organ rahatsızlıklarına sebep olabilir.
Vücudumuzdaki iç salgı bezleri ve görevleri şunlardır:
Hipofiz bezi, beyinde bulunan nohut büyüklüğünde bir iç salgı bezidir. Çeşitli hormonlar salgılar. Böylece tüm iç salgı bezlerinin çalışmasını denetler ve düzenler. Hipofiz bezinin salgıladığı hormonlardan biri de büyüme hormonudur. Bu hormon büyüme döneminde fazla salgılanırsa devlik, az salgılanırsa cücelik ortaya çıkar. Hipofiz aynı zamanda beynin bir parçasıdır. Bu nedenle iç salgı bezleri ve sinir sistemi arasındaki uyumu sağlar.
Tiroit bezi, soluk borusunun önünde, gırtlağın altında, elinizle yoklayarak bulabileceğiniz bir iç salgı bezidir. Büyüme, gelişme ve vücuttaki tüm kimyasal olayların düzenlenmesinde rol oynayan tiroksin hormonunu salgılar. Tiroksin salgısı için vücudumuza yeteri kadar iyot almamız gerekir. Vücut yeteri kadar iyot alamadığı zaman tiroit bezi büyür. Sonuçta guatr hastalığı ortaya çıkar.
Böbreküstü bezi, böbreklerin üzerinde bulunur. Kalp atışını ve solunumu hızlandıran adrenalin hormonunu salgılar. Aşırı salgılanması durumunda kan basıncı artar. Kalp atışı hızlanır, kan şekeri yükselir, damarlar genişler ve gözbebeği büyür.
Sindirim sisteminde ince bağırsağa gönderdiği salgılarıyla öğrendiğimiz pankreas, aynı zamanda bir iç salgı bezidir. Kanla hücreler arasındaki şeker alışverişini düzenler. Kan şekerinin normal düzeyde kalmasını sağlamak için insülin ve glukagon hormonunu salgılar, insülin hormonu yükselen kan şekerini düşürürken glukagon hormonu düşen kan şekerini yükseltir. Bu bezin çalışmasındaki düzensizlikler şeker hastalığına neden olur.
***Yumurtalıklar, ürettikleri hormonlarla ergenlik döneminde dişiye özgü özelliklerin ortaya çıkmasını sağlar. Dişide üreme olaylarını düzenler.
Testisler, ürettikleri hormonlarla ergenlik döneminde erkeğe özgü özelliklerin ortaya çıkmasını sağlar. Erkekte üreme olaylarını düzenler. Eşeysel bezlerin salgılarının az ya da çok salgılanması üreme organlarında sağlık sorunlarına yol açabilir.
