At terbiyesi, dresaj nedir ve nasıl yapılır? At terbiyesi yarışmaları kuralları, özellikleri, dresaj hakkında bilgi.
AT TERBİYESİ YARIŞMALARI
At terbiyesinin amacı, atın fiziği ile birlikte, becerisinin de uyum içinde geliştirilmesidir. Bu eğitimin sonucu olarak at sakin, yumuşak, serbest, esnek, aynı zamanda kendinden emin, dikkatli ve istekli olur. Böylelikle, binicisi ile tam uyum ve anlayış içine girer. Bu yarışlarda değerlendirme atların çeşitli özelliklerine bakılarak yapılır. Bu özellikler şu şekilde sıralanabilir:
1. istenen hareketlerin serbestçe, ama düzenli bir şekilde yapılışı,
2. Hareketlerde, uyum, hafiflik ve kolaylık,
3. Ön ayakların hareketine, arka ayakların hazır olması,
4. Atın kantarmayı (ağızlık) direnmeden kabul etmesi. Böylelikle at, binicisinin isteğini, kendi isteği ile yapıyormuş izlenimi yaratır. Kendinden emin ve binicisinin kontrolünde dikkatlidir. Ayrıca düz hatlarda dümdüz, eğri hatlarda ise hatta uygun bir biçimde koşar.
Yürüyüşü düzenli, serbest ve hiçbir şekilde tutuk değildir. Süratlisi serbest, yumuşak, düzenli, devamlı ve hareketlidir. Dörtnalı ise, bir bütün içinde hafif ve ritmik bir uyum içindedir. Arka ayaklar, hiçbir zaman hareketsiz ve sallapati değildir. Binicisinin en ufak uyarısına cevap verirler ve asla direnmezler. Böylelikle atın tüm gövdesi canlanır, soylu bir görünüm ve kişilik kazanır. At, istekle ve anında, binicisinin yardımlarına sakin olarak cevap verir; böylelikle fiziksel olarak ve ruhen dengeli olduğunu gösterir. At yarışma boyunca, hatta son duruşta bile daima dizginde olmalıdır. Bir at dizginde iken, boynu, eğitim düzeyi ve adımlarının düzenliliği nispetinde yüksek ve büküktür.
At kantarmayı, hafif ve yumuşak bir temasla isteyerek kabul eder. Atın hareketleri gösterişlidir ve tüm bedeniyle ritmik bir uyum içindedir.
Duruş: At duruşta dikkatli, hareketsiz, dik, ağırlığı dört ayağına eşit dağılmış ve ayakları her yönden aynı hizada olmalıdır. Baş kalkık, en yüksek noktada ve normalden biraz ileride durmalıdır. Dizginde dururken binicisinin elleriyle hafif ve yumuşak temas içinde bulunan at, demiri az da olsa gevelemeli ve binicisinin en ufak işaretiyle harekete hazır olmalıdır. Duruş, atın hareketinin sona’erdirilmesi amacıyla ellerin serbest bırakılması sonucu istenilen yerde, anında, fakat dengesizlik yaratacak kadar ani olmayan bir hareketle sağlanmalıdır.
Adeta (Yürüyüş): Adeta, ayak izlerinin birbirini takip ettiği geçit yürüyüşüdür. Dört zamanlıdır; ön ayak, çaprazı arka ayak, diğer ön ve çaprazı arka ayak. Dört zamanlı temponun bozulması ile birlikte adeta bağlantısız ve düzensiz bir hâle gelir. Adeta adımları, at terbiyesinde görülen eksiklikleri en iyi şekilde gösterir. Bu nedenle, eğitimin ilk evrelerinde, dizgindeki bir atın toplu adeta yapması beklenmemelidir. Bu dönemde ısrarlı toplu eğilim, toplu adetanın yanı sıra orta uzun ve serbest adetayı da bozar.
Süratli: Atın vuruşlarına (itişlerine) bağlı olarak binicinin bu vuruşları yakalayıp eyerden kalkarak vuruşlardan kurtulmasına dayanır. Süratli, ritmi bozmadan ata uyum gerektiren biniştir.
Dörtnal: Dörtnal güzel ve yumuşak bir yürüyüş şeklidir. Atla beraber kalçadan ileri geri kayarak yapılan bu binişte, atın ön ayaklarından birisi sürekli diğerlerinden öndedir. Eğer at yakın yanıyla (sağ yan) dörtnal yapıyorsa sağ ayağı öndedir. Eğer daire yapılıyorsa, dairenin iç yanında kalan ayağı önde gitmelidir. At, hangi yanda isteniyorsa, o yanda dörtnal yapabilir.
Geri Yürüme: Eş kenarlı, fakat hareket yönüne zıt bir harekettir. Ön ayağın her kalkışında, çaprazındaki arka ayak da kalkar, fakat ön ayak, çapraz arkadan biraz önce yere basar. Geri yürümede veya bu hareketten önceki duruşta at dizginde hareketsiz durmalı, sonra geri hareketi yapmalı, fakat ileriye gitme arzusunu da yitirmemelidir.
Geçişler: Ayak ve sürat değiştirmelerin istendiği noktalar parkurda açıkça işaretlenmeli, hareket çabuk olarak, yumuşak bir biçimde, ani hareketlerden kaçınılarak yapılmalıdır. At ayak değiştirilinceye veya duruncaya kadar ritm ve uyum bozulmamalıdır.
Yarım Alakoma: izleyicilerin çoğunlukla fark etmediği, dışarıdan çok zor anlaşılan bir binici hareketidir. Binicinin elini ve baldırlarını aynı anda kullanarak atın yapacağı hareketlere, geçişlere ve ayak değiştirmelere dikkatini çekmek ve dengesini sağlamak amacıyla yapılır. Binicinin ağırlığını hafifçe arkaya vererek artları toplaması, sağrının dengelenmesini ve atın önde hafif ve bütün olarak daha dengeli bir hâle gelmesini sağlar. At dik açılardan dönüş yaparken, toplu ve çalışma kararlarında 6 metrelik bir dairenin dörtte bir çevresine, orta ve uzun kararlarda İse 10 metrelik bir dairenin dörtte bir çevresine uyum yapan atları takip eder.
Piruet ve yarım piruet: Atın arka ayakları üzerinde, kendi boyu uzunluğunda bir çap içinde ön tarafının sağrı etrafında dönmesi ile oluşturulan bir dairedir. Piruet (yarım piruet) genellikle, toplu adeta veya toplu dörtnalda ve bazen de pirafada uygulanır.
Pasaj: Pasaj ölçülü, toplu, çok yüksek, ritmi ve uyumu fazla olan bir süratli çeşididir. En büyük özelliği arka ayakların olabildiğince alta sürülüşü, bilek ve dizlerin abartılmış kırılışları ve güzel görünen hareket kolaylığıdır. Çapraz ayaklar büyük bir ritm ve uyum içinde uzun süreli askıda kalarak kalkar ve tekrar basarlar. Prensip olarak kalkan ön ayağın bileği diğer ayağın baldırının ortasına dek çıkmalıdır.
Piyaf: Piyaf çok toplu, uyumu yüksek ve atın durduğu yerde yaptığı bir süratli çeşididir. Arkalar biraz alçalır, hareketli ve alta sürülmüş arka ayaklarla birlikte sağrı da hareketlidir. Böylelikle önler ve omuzlar ileri derecede serbest, hafif ve hareketlidir. Çapraz ayaklar uyum içinde ve uzunca süreli askıda kalarak kalkar ve tekrar basarlar. Prensip olarak, kalkan ön ayağın bileği diğer ayağın baldırının ortası hizasına kadar çıkmalıdır. Kalkan arka ayağın tabanı, diğerinin bilek hizasını geçmelidir.
İtaat: Zorla değil isteyerek, büyük bir dikkat ve inanç ile atın kendinden istenilen hareketleri, büyük bir uyum, hafiflik ve kolaylıkla yerine getirmesidir, itaatin önemli işaretlerinden biri de atın dizgini kabul etme derecesidir. Atın dilini dışarıya veya kantarma demirinin üstüne çıkarması, dişlerini gıcırdatması, kuyruğunu sallaması, sinirli ve gergin oluşu ve binicisinin isteklerine direnmesi hakemlerin “itaat” için verecekleri puanları olumsuz yönde etkiler.
Binicinin Duruşu: Binici hareketlerini büyük bir güç harcamadan yapmalıdır. Baldırları ve kalçaları yumuşak, ayakları sakin ve aşağı doğru iyice uzanmış olarak eyerde dengeli bir pozisyonda oturmalıdır. Vücudunun üst kısmı serbest ve dik olmalı, elleri aşağıda durmalı ve ata ya da birbirine değmemeli, dirsekleri ve kolları gövdesine yapışık olmalı, yarışma sırasında ata uyum sağlayarak gerekli yardımları yapmalıdır.
