Amerika Birleşik Devletlerinde yer alan Arizona Eyaleti hakkında bilgi, tarihi, bayrağı ve arması.
Arizona;
Yüzölçümü: 295.276 km2.
Başlıca kentleri: Phoenix (başkent), Tuscon, Mesa, Tempe, Glendale.
Amerika Birleşik Devletleri’nde eyalettir. Ülkenin güneybatısında; kuzeyden Utah, güneyden Sonora (Meksika), batıdan Kaliforniya ve Nevada, doğudan New Mexico eyaletleriyle çevrilidir.
Yüzey şekilleri açısından iki ana bölgeye ayrılır: Grand Canyon (Büyük Kanyon) başta olmak üzere, yamaçları hemen hemen duvar gibi dik, dar vadilerle parçalanmış Colorado Yaylası; birbirinden soyutlanmış dağların yükseldiği çöllük alan (güney havzası) ve otlaklar. Kuzeyde Colorado Havzası’nda akan sular, Grand Canyon’da Colorado Irmağı’nda; orta ve güneybatıda Gila Irmağı’nda toplanır. Bunlardan Salt River’ın Gila ile birleştiği noktada Roosevelt Barajı ve Roosevelt Baraj Gölü vardır (Orta Arizona). Eyaletin en yüksek noktası, Colorado Yaylası’nda Humpherys Tepesi’dir (3.853). İklim, sıcak ve kuraktır. Yıllık ortalama sıcaklık 21.5°C, yağış tutarı 133 mm’dir. Sıcaklık, kuzeyde düşük (20 °C) olmasına karşın, yağış oranı daha yüksektir (190 mm). Nüfusun % 95’ini Beyazlar, % 2’sini Zenciler, % 3’ünü Kızılderililer oluşturur. Toprakların 9 27’si, Kızılderililere ayrılmıştır. Asya kökenlilerin sayısı çok azdır (5.000 dolayında Çinli ve Japon). Katolik ve Mormon mezhepleri, dinsel açıdan başlıca büyük mezheplerdir, yanı sıra Metodist, Episkopol, Babtist, Presbiteryen kiliselerine üye olanların sayıları sınırlıdır.
İklim koşulları ve toprakların elverişsizliği nedeniyle, tarımsal etkinlikler, ırmak vadilerinin tabanlarında ve büyük barajlar çevresinde kanallarla gerçekleştirilen sulamalı tarım alanlarında yapılır. Ortalama 1.500-1.800 hektar büyüklüğünde 8.400 çiftlikte, ekilebilir alanların büyüklüğü 345 bin hektar, otlak ve çayırlıkların 14.950.000 hektardır. En önemli ürün pamuktur. Tahıl (buğday, mısır, arpa) ve meyve (portakal, greyfurt, üzüm, salatalık) yetiştiriciliği öteki tarımsal ürünlerdir. Büyükbaş hayvancılık (sığır, süt ineği) ve ormancılık da (4.535.000 hektar) önemlidir. GSMH’ nın % 25’ini tarım sektörü oluşturur. Elektronik donanım, kimya, uçak, uçak parçaları, tarımsal araç-gereçler, dokuma ve besin dallarında, çeşitli büyüklükte 3.750 endüstri kuruluşu vardır. Turizm, önemli bir sektördür. Doğal kaynaklar (altın, bakır, kurşun, molibden, çinko, uranyum, çakıl, kum) açısından son derece zengindir. Eyalet karayollarının uzunluğu 122.750 km’ dir. Demiryolunun bulunmadığı eyalette, 251 havaalanı ve uçuş pistinin 82’si özeldir.
Tarih. Arkeolojik buluntular, bölgede İÖ 25.000’lerde insan yaşamının olduğunu ortaya koymuştur. Günümüzde sayılan giderek azalmakla birlikte, Pueblo Kızılderilileri, 11.-14. yüzyıllarda Arizona’ya ilk yerleşen topluluk oldu. 13. yüzyılda ise, Apaçi ve Novajo Kızılderilileri, Kanada’dan göç ederek bölgeye yerleştiler. Arizona’ya ayak basan ilk Avrupalı ise İspanyol kâşifi Cabeza de Vaca oldu. Bölge, Meksika Bağımsızlık Savaşı’nın (1810-1821) ardından Meksika’ya katıldı. Guadalo-upe Hidalgo Antlaşması (1848) ile Meksika, Gila Irmağı’nın kuzeyindeki bölgeyi ABD’ye bıraktı. 1850’de ABD’ nin New Mexico Toprağı’na bağlandı; 1863’te, Arizona Yönetimi kuruldu. 1870’lerde, başta bakır ve gümüş olmak üzere maden yataklarının işletilmeye başlanmasıyla ekonomi hızla gelişmeye başladı. Prescot ve Tucson’dan sonra, Phoenix başkent seçildi (1889). 14 Şubat 1912’de, Birleşik Devletler’e katılan 48. eyalet oldu. Yürürlükte olan 1910 Anayasası’na göre, Eyalet Parlamentosu, 2 yıl için genel oyla seçilen 30 üyeli Senato, 60 üyeli Temsilciler Meclisi’nden oluşur. Eyalet, ABD Kongresi’nde 2 senatör ve 5 temsilciler meclisi üyesiyle temsil edilir.
