Advertisement
A vitaminin insan sağlığı için faydaları nelerdir? A vitamini nedir, vücuttaki görevleri nelerdir? Vitamin A hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
A Vitamini; Yağda eriyen vitamin bileşiklerindendir. Genellikle retinol olarak bilinir. Retinol sadece hayvansal kaynaklı yiyeceklerde bulunur. Diğer A vitamini tipi bileşiklerin en önemlisi beta-carotene (beta karoten) dir. Özellikle sarı ve turuncu renkte olan sebze ve meyvelerde bulunur. Sebze ve meyvenin rengi ne kadar koyu ise beta-carotene içeriği o kadar fazladır. Koyu yeşil renkli bitkilerde de bulunur. Beta-carotene önce bağırsaklarda, sonra karaciğerde A vitaminine dönüşür. Hayvanlar bitkilerden aldıkları “beta-carotene”i A vitaminine çevirirler.
Vücuttaki görevleri:
- A vitamini gözler için çok önemlidir. Eksikliği hâlinde özellikle gözün ışıktan faydalanmasını sağlayan düzen bozulur. Bu sebeple günün ışıkları azalınca göz görmemeye başlar. Buna gece körlüğü denir.
- A vitamini gözlerin kuruması diye isimlendirilen (dry eye – dray ay) xerophthalmia (kısaroftalmiye) hastalığını önlemek için gereklidir. Vitamin eksikliğinden sonra bu hastalık başladığında erken harekete geçilmediği takdirde gözler kör olur. Ayrıca gözde bitot lekeleri oluşturur. Gözdeki epitel dokunun bozulması ve enfeksiyonların girişi nedeni ile göz kızarması ve kurumasından sonra noktalar halinde lekeler görülür. Bunlara bitot lekeleri denir.
- A vitamini organizmadaki hücrelerin, dokuların, organların, kemiklerin yapım ve onarımı için gerekli proteinin sentezlenmesi için gereklidir.
- Ağız içini, solunum organlarını ve idrar yollarını kaplayan dokuların korunması için A vitamini özellikle çok önemlidir.
- A vitamini vücut sıvılarının dengesini sağlar.
- A vitamini organizmanın enfeksiyonlara karşı direncini artırmada büyük rol oynar.
- A vitamini ve beta carotene, vücuttaki hücrelerin çalışması esnasında oluşan oksijenin zehirli yan ürünlerine karşı hücreleri korumak için anti oksidan olarak hareket ederler. Aynı şekilde anti oksidan olarak hareket ederek doğrudan veya dolaylı olarak insana zarar veren radyasyon, egzoz gazları, sigara dumanı gibi etkenlerden veya diyetteki bazı yiyeceklerden oluşan zararlı maddelerden de organizmayı korurlar. Vücuttaki A vitamini eksikliği, dokuların harap olmalarına yol açar ve bunun sonunda yapısı bozulan organizma pek çok hastalıklara açık hâle gelir.
- Gelişmiş ülkelerde şeker hastalığı dışında ciddi A vitamini eksikliği pek görülmez. Eksikliğin şeker hastalarında görülme olasılığının sebebi, bu hastalarda organizmanın beta carotene’i A vitaminine dönüştürememesidir.
- Sürekli bağırsak hastalıklarında, çocuklarda, hamilelerde ve ağır enfeksiyonlardan sonra A vitamini gereksinimi fazladır.
- Deride kuruluk, kalınlaşma, kabuklaşma, renk koyulaşması, kıllarda dökülme görülür. Deride kuruluk ve pütürleşmeye foliküler hiperkeratosis denir.
- Göz akı yumuşaması (keratomalasia) : A vitamini yetersizliğinde gözyaşı bezleri bozulur ve yeteri kadar gözyaşı oluşamaz.
