Afrika kıtasında yer alan belli başlı ve önemli dağların, nehirlerin ve göllerin isimleri ve kısa kısa açıklayıcı bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Afrika, kıyılarının girintisi-çıkıntısı azdır. Gemilerin sığınabileceği liman ve körfezler de az olduğu gibi açıklarındaki adalar da birkaç taneyi geçmez. Bunların başında, dünyanın en büyük adalarından biri olan Madagaskar gelir.
Kaynak: pixabay.com
Dünyanın en büyük çölü olan Büyük Sahra Kuzey Afrika’yı ikiye ayırır. Sahra’nın kuzeyindeki bölgede Akdeniz iklimi ve jeolojik özellikleri hüküm sürer. Aynı zamanda bu bölge tarihinin de Avrupa ve Asya’nın Akdeniz bölgeleri tarihiyle bir kader birliği vardır. Büyük Sahra’nın, güneyi ise tamamen ayrı bir iklim, ırk ve kültür özelliği gösterir. Yakıcı bir güneşin kavurduğu, bu büyük çöl Kuzey Afrika’yı Atlas Okyanusundan Kızıldeniz’e kadar keser. Ancak Nil nehri doğu bölgesini ferahlatır. Çöl, yer yer kum ve taşlarla kaplıdır. Kuzeyinde vahalar vardır. Eskiden buralarda ancak atla, öküzle yolculuk edilirdi. Beşinci yüzyıldan itibaren deve kullanılmaya başlandı. I. Dünya Savaşı sırasında çölde özel motorlu vasıtalar kullanılmış uçakların gelişmesinden sonra da Büyük Sahra artık bir engel olmaktan çıkmıştır.
Orta Afrika ekvatorun iki yanında uzayıp giden ormanlarla kaplıdır. Bu ormanların kuzey ve güneyinde savanalar (çayırlıklar) bulunur. Güney Afrika kıyı boyunca kıtayı çevreleyen dağlarla kaplıdır. Bunların arasında Kalahari Çölü bulunur.
Atlas Dağları – Sahara – Fas (Kaynak : pixabay.com)
Afrika’nın Dağları
Afrika’da öyle pek büyük sıradağlar yoktur. En büyük dağ zinciri kuzey-batıda Akdeniz sahili boyunca uzanan Atlas Dağlarıdır. Bunlar Yüksek Atlaslar, Tel Atlasları, Sahra Atlasları olmak üzere üçe ayrılır. Bu dağ zincirinin en yüksek yeri Yüksek Atlaslar’dadır (4300 m.). Büyük Sahra’nın ortasında yüksekliği 3.000 metreyi bulan Ahaggar Dağları ile Tibesti Dağları (3415 m.) vardır. Kızıldeniz sahili ortalama 2000 metre yüksekliğindeki yamaçlarla kaplıdır.
Bu zincirin en yüksek yerleri Habeşistan yaylasında Daşan Dağı (4620 m.) Victoria Gölünün kuzey doğusunda Kenya Tepesi (5195 m.), güney-doğusundaki Kilimanjaro Tepesidir (6010 m.). Güneydoğu Afrikayı çevreleyen Drakensberg Dağlarının en yüksek yeri 3280 metredir. Batı Afrika’da önemli dağlar yoktur. Pek azının yüksekliği 2.000 metreyi geçer. Sadece Gine Körfezindeki Kamerun Dağı 4.000 metre yüksekliktedir.
Kilimanjaro Dağı – Kenya (Kaynak : pixabay.com)
Afrika’nın Nehirleri
Afrika kıtası nehir bakımından zengindir. Beş büyük nehir: kıtanın topraklarını sular.
Nil: Afrika’daki nehirlerin en uzunudur (6.400 km.) Victoria Gölünden çıkar, Sudan topraklarında Beyaz Nil adını alır, Habeşistan Dağlarından çıkan Mavi Nil ile birleşir. Kuzeye doğru Mısır’ı boydan boya geçer, Kahire’den itibaren deltasını yapmaya başlar, başlıca iki kol halinde Akdeniz’e dökülür. Havzasındaki toprakları çok bereketli bir hale getiren Nil nehri tarih boyunca birçok medeniyetlerin yatağı olmuştur.
Nil Nehri (Kaynak : pixabay.com)
Kongo: Göller Bölgesinden çıkar. Kaynağına yakın bulunduğu sıralarda Lualaba adını taşır. Uzunluğu 4650 kilometredir. Birçok kollar alarak batıya doğru akar, Atlas Okyanusuna dökülür. Denize en çok su taşıyan nehir Kongo’dur.
Nijer: Batı Afrika’daki Futa Jalon Dağından çıkar, bir müddet kuzey-doğuya doğru aktıktan sonra güneye dönerek Gine Körfezine dökülür. Uzunluğu 4.200 kilometredir. Yapılan barajlarla nehir havzasının sulanması sağlanmıştır. Bu sayede bilhassa Macina’da pirinç ve pamuk yetiştirilir.
Zambezi: Batı Afrika’dan çıkar, doğuya doğru akarak, Rodezya’dan geçer. Mozambik’ten Hint Okyanusuna dökülür. Uzunluğu 2.700 km. dir. Yatağı çok engebeli olduğundan nehir boyunca sık sık çağlanlara rastlanır. Bunların en önemlisi Victoria Çağlayanıdır. Bu çağlayanın yüksekliği 100, genişliği 150 metre kadardır.
Turuncu Nehir: 2.000 kilometre uzunluğunda bir Güney Afrika nehridir. Doğudan batıya doğru akarak Kalahari Çölünün güneyinde Atlas Okyanusuna dökülür.
Afrika’da küçük birtakım nehirler daha vardır ki bunlar denize ulaşmadan göllere dökülürler..
Afrika’nın Gölleri
Afrika’da başlıca dört büyük göl vardır: Victoria, Tanganika, Nyasa ve Çad.
Victoria Gölü (Kaynak : pixabay.com)
- Victoria (Victoria Nyanza): 68.000 kilometre karelik yüzölçümü ile dünyadaki göllerin genişlik bakımından ikincisidir. Ekvatorun hemen güneyindedir. Kuzey ve güneyinde birtakım küçük, göller vardır.
- Tanganika: Dünyanın en uzun gölüdür. Victoria’nın. güney-batısında bulunur. Yüz ölçümü 32.000 km. karedir.
- Nyasa: Tanganika Gölünün güney-doğusundadır. Yüzölçümü 30.800 km. karedir.
- Çad: Nijerya’nın kuzey-batısındadır. Başlıca iki nehirle beslenir. Kuzey ve doğu sahilleri bataklıktır.
