Ahmet Hikmet Müftüoğlu kimdir? Türkçülük ve Yeni Lisan akımı temsilcilerinden olan yazar Ahmet Hikmet Müftüoğlu’nun hayatı ve eserleri.
AHMET HİKMET, Müftüoğlu (1870-1927) Sade ve öz Türkçe, Türkçülük, halkçılık için çalışan yazarlarımızdandır. İstanbul’da doğdu. Yunanlılar tarafından öldürülen dedesi Mora Müftüsü Abdülhalim Efendi’den dolayı «Müftüoğlu» nu soyadı gibi kullanırdı. Rüştiyede okuduktan sonra Galatasaray Lisesini bitirdi. Daha lisede iken edebiyata merak sarmıştı. O sıralarda «Leyla yahut bir Mecnunun İntikamı» adlı bir eser yayımladı. Ondan sonra ardı ardına Fransızcadan iki tercümesi daha yazdı. Fakat onun asıl edebi yazıları ilkin «İkdam» da, sonra da «Servet-i Fünun» da yazdığı yazılardır. Galatasaray Lisesi’ni bitirerek (1888) dışişlerinde görev almayı yeter saydı, konsolos kâtipliklerinde bulundu, konsolosluklar yaptı, Peşte Başkonsolosu oldu (1912-1918), bakanlığının müsteşarlığına kadar yükseldi. Edebiyata Servet-i Fünun dergisindeki ilk öyküleriyle katıldı, herhangi bir dil bilincinden uzak sorumsuzluğuyla özenli ve karışık bir anlatımla yazdı.
Kendini tamamen gazeteciliğe vermeyip memuriyete giren Ahmet Hikmet yıllarca hariciyede çalışıp konsolos katipliği ve konsolosluk yaptıktan sonra Ankara hükümeti devrinde hariciye vekaleti umum müdürlüklerinde ve müsteşarlığında bulundu, buradan emekli oldu. Bir ara Galatasaray Lisesi edebiyat öğretmeni, Darülfünun’da Avrupa edebiyatı profesörlüğü de yaptı. Dili gayet sadedir. Konuları daima milli bir renk taşır. Başlıca eserleri 1900’de çıkan «Haristan ve Gülistan» (hikayeler) ve 1922’de çıkan «Çağlayanlar» dır. Bunlardan başka «Gönül Hanım» adlı bir romanı ve sayısız makaleleri vardır.
İkinci Meşrutiyet sonrasında oluşan Milli Edebiyat Akımı’na katılmayı gerekli gördükten sonra (Türk Derneği, Türk Yurdu, 1911 sonrası) konularını gerçek yaşamdan, Türk tarihinden alan yalın dilli ürünleriyle belli bir cephede yer aldı. Yeterince adanmadığı edebiyat alanında verimsiz bir toplamla yetindi.
Öyküleri: Hâristan ve Gülistan (Dikenlikler ve Gül Bahçeleri), öyküler, 1901), Çağlayanlar (1922), (roman, öl.s. bas. 1971).
Kaynak – 2
AHMET HİKMET MÜFTÜOĞLU (1870 – 1927), İstanbul’da doğdu. Galatasaray Lisesini bitirdi. Dışişleri Bakanlığında çeşitli görevlerde bulundu. Bir ara Galatasaray Lisesinde edebiyat öğretmeni olarak çalıştı. İstanbul Üniversitesinde Alman ve Fransız edebiyatı dersleri okuttu. İlk öyküsü Servet-i Fünûn dergisinde çıktı. Bu dönemde yazdığı yazılarında Servet-i Fünûncuların etkisi görülür.
Türkçülük ve Yeni Lisan akımını benimseyip Türk Yurdu ve Türk Derneği dergilerinde yazmaya başladıktan sonra yerli ve ulusal konuları yalın bir Türkçe ile anlattı. Millî Edebiyat Akımının gerek dil gerekse düşünce alanındaki en güçlü savunucuları arasına girdi.
Ahmet Hikmet Müftüoğlu’nun asıl değeri, Türk kültürüne ve ulusal sorunlara verdiği önemle ölçülebilir. Son eserlerinde batı taklitçiliğine karşı ince bir üslupla savaş açmıştır. Hâristân ve Gülistan ile Çağlayanlar adlı iki öykü kitabı yayımlayan Ahmet Hikmet Müftüoğlu’nun Gönül Hanım adlı bir de romanı vardır.
Kaynak – 3
Servet-i Fünun edebiyatının son dönemlerinde yetişmiş bir hikaye, roman yazarımızdır. 1870’te İstanbul’da doğdu. Öğrenimini Galatasaray Lisesi’nde yaptıktan sonra hariciye hizmetine girdi. Bir süre sonra hariciyeden ayrılıp önce Galatasaray Lisesi’nde, sonra İstanbul Üniversitesi’nde Türk ve Batı edebiyatı dersleri okuttu. Yeniden hariciyeye geçip Budapeşte başkonsolosu oldu.
Çeşitli dış görevlerle önemli Avrupa merkezlerinde dolaştı. Dışişleri Bakanlığı müsteşarı iken 1927’de İstanbul’da öldü. Ahmet Hikmet’in eserlerinde en göze çarpan özellik konuların, temaların hemen bütünüyle ulusal sorunlara, ülküye yönelik bulunmasıdır. Bundan dolayı kendisi «Türkçüler» arasında anılır.
Ahmet Hikmet Müftüoğlu sayıca az eser vermiş yazarlarımızdandır. Dergilerde kalmış makaleleri, sohbetleri dışında, yayınlanmış kitapları şunlardır: Hâristan ve Gülistan (hikâyeler); Çağlayanlar (hikâyeler, anılar); Gönül Hanım (roman).
