Ambalajlama nedir? Ambalajlama ne işe yarar, tarihçesi, nasıl yapılır, çeşitleri nelerdir? Ambalajlama hakkında bilgi.
Ambalajlama
Ambalajlama, bir malı taşıma, depolama ya da satışa hazırlama teknolojisi ve sanatıdır. Ambalajlamanın kökeni, Batı’nın ilk ticari girişimlerinde kullanılan deri, cam ve kilden yapılma kaplara uzanır. Ama, ambalaj üreticileri ve ambalajlanmış malların imalatçıları açısından bu işin ekonomik önemi, Sanayi Devrimi’nden sonra büyük hızla artmıştır. Günümüz pazarlarında ambalajlama, yüklemede ortaya çıkacak sorunlardan ve çevre koşullarından malları korumak; üretici, dağıtıcı ve tüketici için kullanışlı, paketlenmiş ürün birimi sağlamak ve ürünü alıcının hoşlanacağı biçime sokmak amacını taşır. Ayrıca ambalajların kolay üretilmesi, elle ya da makineyle doldurma işleminin kolay olması, fiyatının da pahalı olmaması gerekir.
Önemli yüklerin taşınmasında, hafif mallar için sert ve oluklu karton kutular, akışkan mallar için metal, ağır ya da büyük mallar içinse tahta malzeme kullanılır. Plastik malzeme ise, hem yükü korumak üzere tampon olarak, hem de dayanıklılık ve yalıtım özelliklerinden ötürü akışkan maddelerle bozulabilir yiyeceklerin deniz yoluyla taşınmasında yaygın biçimde kullanılır. Tüketim mallarının ambalajlanmasında, hafif, ucuz, kolay üretilebilir, üzerine yazı basılabilir ve depolanabilir olması nedeniyle, en çok kullanılan malzeme karton kutudur. Bunların hemen hemen yarısı yiyecek ambalajlanmasında kullanılır. Sabit ya da açılıp kapanabilir kapaklı, içi kalaylı çelik kutular da yiyecek depolanmasında yaygındır. Bu kutular çok dayanıklı, kimyasal ve mekanik zararlara karşı da son derece dirençlidir. Daha hafif ve kolay biçim verilebilir bir madde olan alüminyum ise kimyasal maddelerle daha kolay etkileşime girer.
Cam kaplar, yüksek ısılı fırın ve kalıplama makineleriyle kolayca seri olarak üretilebilir. Tekrar tekrar kullanılabilen cam kaplar dayanıklı, kimyasal maddelere karşı dirençli ve sağlıklıdır. Bu nedenle, katı ve sıvı yiyeceklerin, ilaçların ve kozmetiklerin depolanması için çok uygundurlar. Plastik endüstrisindeki son gelişmeler, polivinil klorid, polipropilen, polietilen ve polistirenin ambalajlama malzemesi olarak kullanılmasını olanaklı kılmıştır. Plastikler genellikle tabla, torba, şişe, kutu ve saydam zar biçimindedir; ısıtarak püskürtme ya da üfleme yoluyla üretilirler. Hafif, esnek ve yalıtkan özelliklerinden ötürü basınçla ambalajlamada ve kaynatılmış ya da dondurulmuş yiyeceklerin saklanmasında özellikle yararlıdırlar.
Ambalajlanmış ürünlerin nitelikleri, kapların seçimi ve tasarımında özen gerektirir. En çok korumayı ve en az taşıma maliyetini sağlamak için, kırılabilir malzemelerin taşınmasında kırılabilirlik derecesinin, taşıma sırasında ortaya çıkabilecek kayıpların ve seçilen kabın maliyetiyle uygunluğunun tam olarak saptanması zorunludur. Işığa, sıcaklığa, havaya, neme ve kimyasal maddelere duyarlı olan malları taşımak için de kap türleri tasarımlanmıştır.
Amaçlanan pazarın yapısı, ürünün kullanımında ambalajlamanın rolü ve ambalaj üretiminin maliyeti, ambalajlamayla ilgili öbür sorunlardır. Söz konusu ürün yiyecek maddesi ise, ambalajlama bozulmayı geciktirecek, maddi hasarları ve yabancı madde bulaşmasını önleyecek biçimde yapılmalı, kalite kontrol kurallarına uygun olmalıdır. Ambalaj ister bir kez açılıp atılacak, ister üretici tarafından tekrar tekrar kullanılacak olsun, sağlıklı ve güvenilir biçimde kapatılmış olmalıdır. Ambalaj etiketleri, kaba kolayca basılacak ya da yapıştırılacak biçimde düşünülmelidir.
Sıvıların kaplara doldurulmasının en etkili ve ekonomik yolu, kabın kapağına vakum emmesi uygulamaktır. Bu yöntemde bir borudan gelen sıvının kabı doldurmasıyla vakum işlemi sona verir. Sıvılar ayrıca, daha önceden hacimleri ölçülerek akıtma ya da belli bir zaman diliminde kutuya kendi ağırlığıyla akma yöntemleriyle de ambalajlanabilir. Toz halindeki maddeler, taneli ürünler ve kapsül ya da tabletler de aynı biçimde ambalajlanırlar. Tabletler bazen ambalajlanmadan önce sayılır. Karton kutuları hızla açabilen, doldurabilen ve kapatabilen karmaşık makineler geliştirilmiştir. Aynı teknik plastik, kâğıt ya da bez torbaların doldurulması için de kullanılabilir. Bununla birlikte birçok ürün torbalara bugün de elle doldurulmaktadır.
