Asetik Asit Nedir? Nasıl Elde Edilir, Özellikleri ve Kullanım Alanları

0
Advertisement

Asetik Asit nedir? Asetik Asit nasıl elde edilir ve kullanım alanları nerlerdir? Asetik Asit özellikleri ile birlikte genel bilgilerin yer aldığı sayfamız.

Seyreltik asetik asit eriyiği evlerimizin çoğunda bulunur. Sirke adı altında asetik asit, çeşitli yiyeceklere çeşni vermek ve bozulmaktan korumak için kullanılır. Bu çeşit kullanılış endüstri alanında kullanılan miktara oranla çok azdır.Asetik Asit

Saf asetik asit renksiz bir sıvıdır. Soğutulunca buza benzeyen renksiz bir katı meydana gelir. Bu sebepten derişik asetik aside çoğunlukla buzlu asetik asit (buzlu sirke) denir. Sirkede %3 ilâ %9 asetik asit ve çeşitli yabancı maddeler bulunur. Bu maddeler sirkeye renk ve tat verirler. Malt sirkesi kahverengidir, oysa şaraptan yapılan sirke kırmızı veya amber rengindedir. Sirke düşük kaliteli şarabın veya malt suyunun içinde bulunan etil alkolün yükseltgenmesi (oksitlenmesi) ile elde edilir.

Etil alkol eriyiği içinden hava geçirilir. Havada bulunan bir çeşit bakteri —mycoderma aceti ve myc-rococus aceti— yardımıyla oksijen alkolü oksitler, asetik asit oluşur. Bu reaksiyon fıçılarda kesikli olarak yürür. Fıçılar içinde oksitlenme bittikten sonra içinde bir parça sirke bırakılarak boşaltılır. Bırakılan kısımda yeteri kadar bakteri bulunur ve ikinci oksitlenmeyi başlatır. Endüstri için gerekli derişik asetik asit de yine oksitlenme yoluyla elde edilir. Bu sefer aset aldehit, havanın oksijeni tarafından, oksitlenir. Manganez asetat katalizör olarak kullanılır.

Asetik Asit Elde Edilmesi

İçinde az miktarda asetik asit ve katalizör bulunan ve korozyona dayanıklı kaplardan büyük ölçüde havayla aset aldehit akımı geçirilir. Salıverilen ısıdan doğan sıcaklık soğutucu yardımıyla düşürülür. Devamlı olarak alınan ve saf olmayan asetik asit ayrımsal damıtmayla saflaştırılır. Değişmemiş olarak kalan aset aldehit tekrar oksitlenme kabına gönderilir. Yıllardan beri bu oksitlenme için gerekli aset aldehit değişik kaynaklardan sağlanmıştır. Elektrik enerjisinin ucuz olduğu yerlerde kok ve kireçten kalsiyum karbür, bundan da asetilen elde edilir. Asetilen katalizör karşısında suyla birleştirilir, aset aldehit oluşur. Eğer etil alkol ucuz olursa, işlemler daha kolay ve ucuz olduğu için, aset aldehit etil alkolün yükseltgenmesi (dehidrojenasyon) ile sağlanır. Ucuz etil alkol ise mayalanma yoluyla değil de petrolün kraking ürünlerinden (yanı etilenden) elde edilir.

Advertisement
Asetik asit çok dayanıklı bir maddedir.

Isıtılınca kolay ayrışmaz, indirgen ya da yükseltgenlerden etkilenmez. Bu sebeple organik maddeler için çok kullanışlı bir eritkendir. Asetik asit asitlerin genel özelliklerini gösterir, örneğin bazlarla birleşerek tuz (asetat) meydana getirir. Molekülde dört hidrojen atomu olmasına karşılık sadece —COOH (karboksil) grubunda bulunan bir tek hidrojen atomu metallerle yer değiştirebilir.

Asetik asidin tuzlarına asetat adı verilir, örnek olarak sodyum asetat, sodyum hidroksitle asetik asidin birleşmesinden oluşur. Asetik asit alkollerle de birleşir ve ester adıyla tanınan bileşikleri meydana getirir. Bunlar özel bir sınıf yapar. Tuzlar gibi, esterler oluşurken su meydana gelirse de esterler birçok bakımdan tuzlara benzemez. Asetik asit, çok çeşitli maddelerin sentezi için, endüstride, geniş ölçüde kullanılan bir ilkel maddedir. Bundan çeşitli plastikler, örneğin, selüloz asetat, vinil asetat maddeleri elde edilir. Demir (3) asetat ve alüminyum asetat pamuklu kumaş boyacılığında mordan olarak kullanılır. Mordan adını alan bu maddeler, boya maddesini pamuk ipliğine sıkı sıkıya yapıştırır. Asetik asit ilaç (örneğin aspirin) yapmada kullanılır. Yine üstübeç boyası asetik asit yardımıyla yapılır.


Leave A Reply