Beethoven 5. Beşinci Senfonisi’nin özellikleri nelerdir? İlk yorumu ne zaman, nerede yapılmıştır, bölümleri, hakkında bilgi.
SENFONİ «Do minör» No. 5 Op. 61
İlk yorumu: 1808 Viyana.
Bestecinin gerilimli, bunalımlı, büyük anlamlı senfonileri daima «tek» sayıları, rahat, kaygısız, neşeli senfonileri ise «çift» sayıları taşır. Tek sayılı «Beşinci Senfoni»nin ilk çalışmaları 1800’de başlamış, 1804’te tekrar gözden geçirilmiş, 1807’de tamamlanmıştır. Beethoven yapıtın ünlü ilk dört notasını «Kader kapıyı böyle çalar!» tümcesiyle tanımlamış, bu ipucu o tarihten bu yana türlü yorumların yapılmasına yol açmıştır. Senfoni, sanatçının içindeki şiiriyetin boşalımı, ruhsal bunalımlarının yankısıdır. Senfonik yapının alabildiğine genişletilmiş temel biçimi üzerine kurulan yapıtta bir program aramak boş bir çabadan, gereksiz bir davranıştan öte gidemez.
Birinci bölüm (Allegro con brio), dört notalık bir ana motifle başlar, koca bir anıtsal örgü bu dört notalık temele oturur. Bölümde bir ikinci temanın bulunmasına rağmen bu tema daima geri planda kalacak, «kader motif¿»ne ulaşamayacaktır. İkinci bölüm (Andante con moto) viyola ve viyolonsellerin sunduğu bir tema ile girer. Aynı tema tahta nefesli çalgılara, oradan kemanlara devrolur, güçlü marşa ulaşır ve temalarla, ritmlerin usta örgüsüyle sürer bu olağanüstü müzik şöleni. Üçüncü bölüm (Allegro), alaylı, neşeli bir «scherzo»dur. Yapıda «kader motifi»nin ritmik gölgeleri dolaşır, «üçlü»yü nefis bir «Fugato» süsler. Bir an çalgı gruplarının akıcı bir gidişle dördüncü bölüme (Allegro)ya bağlandığı görülür. Ana «tema» parlak, neşeli bir zafer marşı karakterinde yansır. Bölüm, küçük yan «tema»ların örgüsüyle sürerken geriye kısa bir bakış üçüncü bölümün gölgeli motifiyle belirir, bu dönüşü «presto» tempoda köpüklü, coşkun bir «coda» izler.
