Ülkeler Rehberi Benin – Benin ile ilgili bilgi, başkenti, ekonomisi, tarihi, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu hakkında bilgi
Kaynak: pixabay.com
BENİN
- Yüzölçümü: 122.622 km2.
- Başkenti: Porto Novo.
- Dil: Fransızca (resmi), 60 yerli dil (başlıcaları: Eve, Fon, Gu, Yoruba, Dendil).
- Din: Doğal dinler (% 65), Müslümanlık (% 15), Hristiyanlık (Katolik % 18.5, Protestan).
- Para birimi: 1 CFA frangı =100 santim.
- Başlıca kentleri: Cotonou, Parakou, Abomey.
Batı Afrika’da devlettir. Kuzeyden Bourkina Faso ve Nijer, doğudan Nijerya, batıdan Togo, güneyden Atlas Okyanusu’nun kollarından Gine Körfezi’nin Benin koyu ile çevrilidir. Kuzey-güney doğrultusunda, Gine Körfezi’nden Nijer Irmağı’na kadar uzunluğu 558 km, genişliği kuzeyde 325 km, Atlas Okyanusu’ndaki kıyı şeridi uzunluğu 124 km’dir.
Yüzey Şekilleri;
Kuzeybatıda Atakora Dağları, Bourkina Faso sınırında güneybatıya kıvrılarak Togo’ya yönelir. Bol yağış alan yağ dağların en yüksek noktası 641 m’dir. Ülke kıyıları, alçak, düz ve kumludur. Güney ucundaki sığlık kesim, batıda Togo, doğuda Nijerya’ya kadar uzanan deniz kulaklarıyla (lagünlerle) parçalanmıştır. Kilometrelerce uzunluktaki kum setinin arkasında yer alan lagünler, yalnız Cotonou ve Grand Popo’da denize açılır. Lagünlerin kuzeyindeki verimli killi toprak kuşağı, Queme ve Cuffo ırmakları tarafından ikiye bölünür. Burada yükselti, deniz düzeyinden 90 m’yi aşar. Aliada ve Abomey kentleri arasında, doğuda Nijerya sınırına kadar bataklıklar geniş al$n kaplar. Bataklık çöküntüleri, doğu-batı yönünde killi toprak kuşağını keser. Ülkenin kuzeyi, yükseklikleri 100-400 m arasında değişen yaylalarla kaplıdır. Yayla kuşağı, Abomey’in kuzeyinden kuzeybatıda Atakora Dağları’nın eteklerine kadar uzanır. Nijer Armağı’nın güneyini ve Nijer ovaları bölgesi, Nijerya sınırının batısmı içerir. Nijer Irmağı’nın kollarından Mekrou, Alibori ve Sota kuzeydoğu doğrultusunda akar. Ülkeyi kuzeyden güneye aşan Benin Irmağı (160 km) Atakra Dağları’ndan doğarak, Queme, Mono ve Cuffo lagünlerine dökülür.
İklimi;
Benin’de iki ayrı iklim kuşağı görülür. Güneyde, sıcaklığın 25-26°C dolayında bulunduğu sıcak ve nemli bir ildim egemendir. Sıcaklığın büyük bir değişkenlik göstermediği bu kıyı bölgesinde, yağışlarda önemli farklılıklar gözlenir. Yıllık yağış tutarı Togo sınırında 813 mm dolayındayken Cotonou’da 1.325 mm’ye ulaşır. Kuzeyde Savalou’da iklim ekvatoral olmaktan çok, tropikal niteliktedir, sıcaklığın birkaç derece daha düşük olduğu bölgede yağışlı mevsim, mart-temmuz arasındadır. Bol yağış alan Atakora Dağları’nda yıllık yağış tutarı 1.300 mm’yi bulur.
Bitki Örtüsü ve Hayvanlar;
Önceleri, güneyi tümüyle örten tropikal yağmur ormanları, günümüzde yalnızca ırmak boylarında görülür. En verimli toprakların bulunduğu bölgede, hurma ağaçları yoğundur. Yaylalar bölgesinde de hurma ağaçları yaygındır. Nijer Irmağı kıyıları dışında, ovalar bölgesindeki topraklar verimsizdir. Kuzeye doğru gidildikçe bitki örtüsü orman-savan karışımından savanlara dönüşür. Bol yağış alan Atakora Dağları’nda, sık ağaçlıklar bulunur. Doğal yaşamın zengin olduğu ülkede fil, aslan, maymun, timsah, pek çok yılan ve kuş türü yaşar. Kuzeyde doğal yaşamın korunması amacıyla ulusal parklar kurulmuştur.
Kaynak: wikipedia.org
Ekonomisi;
Tarım ve Hayvancılık. Temel tarımsal ürünler manyok, yerelması, mısır, sorgum, yerfıstığı, fasulye, tatlı patates, pirinç, ayrıca, kahve (güneyde), pamuk (kuzeyde) üretilir.
1 milyon baş sığır, 1.2 milyon koyun, 1.1 milyon keçi, 600 bin domuz, 22 milyon kümes hayvanı, canlı hayvan varlığını oluşturur. Yılda 25 bin ton dolaymda olan balık üretiminin, % 80’i iç sularda ve lagünlerde yapılır. Tarım altyapısının zayıflığı ve girdi kullanımının azlığı yüzünden, kuraklığın yam sıra, haşarattan da büyük üretim kayıpları doğar.
Endüstri. Benin’de, dış ticaretin % 60′ ı özel kesimin elinde bulunmasına karşın, endüstri sektörünün büyük bölümü devletleştirilmiştir. Özellikle, tarıma dayalı endüstrinin geliştirilmesine çalışılmaktadır. Palmiye yağı, şeker, çimento, başlıca endüstri dallarıdır. Bira, meşrubat ve kurutulmuş balık üretimi,yeni gelişen sektörlerdir. Şeker endüstrisi, Nijerya ile ortak yürütülür.
Doğal Kaynaklar. Başlıca doğal kaynaklar, petrol (Seme kıyılarının 16 km açığında), yılda 1.2 milyon ton ve kireç taşıdır. Ham petrol üretimi, bugün için tüketimi karşılayacak düzeydedir. Kuzeydeki nitelikli ormanlardan, yılda 4.4 milyon m3 kereste elde edilir.
Tarihi
1975’e kadar Dahomey adını taşıyan ülkenin geçmişi, 15. yüzyılda bölgede kurulan bir krallığa kadar uzanır. Bu dönemde ülkenin güneyinde bulunan Acalar, Allada’yı yönetim merkezi yaptıkları bir krallık kurdular. Kral ailesi arasındaki çekişmeler sonucunda iki prens buradan ayrılarak kendi yönetimlerini ilan ettiler. Görünüşte de olsa Allada Krallığı’na 16. yüzyıla kadar bağlı kılan bu yönetimler, Porto Novo (Aca Krallığı) ve Abomey’de (Dahomey Krallığı) kuruldu. 16. yüzyılın ikinci yarısında köle bulmak için ülkeye gelen Portekizlileri öteki Avrupalılar izledi. Dahomey’den Avrupa ve Amerika’ya çok sayıda köle sağlanması nedeniyle ülkenin güney kıyılarına “Köle Kıyısı” adı verildi.
1625’de Kral Dako’nun yönetiminde Abomey’deki şeflik, Dahomey Krallığı’na dönüştü. Dako’dan sonra yönetime geçenler de Allada ile öteki komşu bölgeleri ele geçirip krallığın topraklarını genişletmelerine karşın, kıyıdaki en önemli köle ticareti limanlarından Ouidah ve Porto Novo bağımsızlıklarını korudu.
Kaynak: wikipedia.org
1727’de Kral Agadca dönemi
1727’de Kral Agadca döneminde yıkıma uğratılan Ouidah, Dahomey Krallığı topraklarına katıldı. Ancak, 1738’de, Yorubaların egemenliğindeki Oyo Devleti, Dahomey’i ele geçirerek yıllık vergiye bağladı. 1767’den başlayarak köle ticaretindeki gerileme, ülke ekonomisini bunalıma sürükleyince politik kararsızlık başgösterdi. 1818’de tahta geçen Kral Gezo, ülkesinin yazgısını değiştirdi. Gezo 40 yıl süren egemenliği boyunca iç çekişmelere son vererek Oyo boyunduruğunu ortadan kaldırdı ve Dahomey’i Batı Afrika’nın en güçlü krallıklarından biri durumuna getirdi. Güçlü bir ordu kuran kral, köle ticaretinin de yeniden canlanmasını sağladı. Ancak, 1807’de İngilizlerin köleciliği yasaklaması, köle ticaretinin ülke ekonomisini tek başına ayakta tutmaya yetmeyeceğini düşünmesi üzerine, kıyılarda hindistancevizi ve hurma ağaçlarının dikilmesini, ülkenin her yanında manyok yetiştirilmesini kararlaştırdı. Gezo’nun yerine geçen ve 1858-1889 arasında yönetimde kalan Kral Glele, atalarının savaşçı geleneğini sürdürdü. Bu dönemde Porto Novo, krallık topraklarına katılırken, Portekiz, Büyük Britanya, Hollanda ve Fransa ile politik ilişkiler kuruldu. Ancak, Avrupalılarla ilişkiler genellikle düşmanlığa dönüştü ve kısa süre sonra Fransa ile sürtüşmeler başladı. Glele’nin yerini alan Kral Behanzin, Fransızlara Oudah’ta yenildi. 1892’de Fransızlar başkent Abomey’e saldırdılarsa da, kenti yanmış bir durumda buldular. Kral Behanzinin yakalanarak 1894’te sürgüne gönderilmesinden sonra, ülke tümüyle Fransızların eline geçti.
1901’de günümüzdeki halini kazanan Dahomey, 1904’te Mali, Moritanya, Senegal, Burkina Faso, Fildişi Kıyısı ve Gine ile birlikte Fransa Batı Afrikası Federasyonu’na katıldı. Bölgede yerel yöneticilerin de bulunmasına karşın, gerçek yetkiler Senegal’in Dakar Kenti’nde bulunan Fransız genel valisinin elindeydi. 1918’e kadar Fransız yönetimine karşı başgösteren ayaklanmaların tümü bastırıldı. 28 Eylül 1958’de yapılan halkoylamasıyla Dahomey, 5. Fransız Cumhuriyeti Anayasası’nı onayladı ve Dahomey önderlerinin yeni Fransız Topluluğu’na (eski Fransız Birliği) katılması kabul edildi. Topluluk içinde özerk bir konum kazanan Dahomey, 1 Ağustos 1960’ta bağımsız oldu. 1960’da Hubert Maga’nın, Resemblement Dahomey Demokratik Partisi (RDD), Sourou Migan Apithy’nin Dahomey Cumhuriyetçi Partisi (PRD) ile güç birliği yaparak Dahomey Birleşik Partisi’ni (PDU) kurdu. 11 Aralık 1960 Seçimleri’nde PDU, Justin Ahomadegbe’nin partisi Dahomey Demokratik Birlik Partisi’ne (UDD) karşı büyük bir başarı kazandı. 31 Aralık 1960’ta Hubert Maga, ülkenin ilk devlet başkanı oldu. 28 Ekim 1928’te, Albay Christophe Soglo’nun düzenlediği bir darbeyle yönetim değişti.
1970’e kadar darbe ve karşı darbeler birbirini izledi; politik önderler sürgüne gönderildi. Bu dönemde ordu, yönetimi doğrudan ya da dolaylı olarak elinde tuttu. Nisan 1970’te kurulan sivil Başkanlık Komisyonu, üç politik önderin sırayla ikişer yıl devlet başkanlığı yapmalarını öngörüyordu. Maga’nın 1972’ye kadar başkanlık yapması ve onu Ahomadegbe ve Apithy’nin izlemesi kararlaştırıldı. 26 Ekim 1972’de Başkan Ahomadegbe’yi görevden uzaklaştıran ordu, Mathieu Kereko’nun başkanlığında 11 kişilik bir askeri yönetimi işbaşına getirdi. Komisyon üyelerinin tutuklandığı, birçok politikacının ülkeden kaçtığı kansız darbe sırasında önemli bir direnişle karşılaşılmadı. Kerekou 30 Kasım 1974’te, devletin Marsist-Leninist ilkelere dayalı bir politika izleyeceğini açıkladı. Altı üyeli bir politbüro ve Kerekou başkanlığında 70 üyeli (yarısı sivil, yarısı asker) bir Ulusal Devrim Konseyi oluşturuldu. Devlet başkanlığını Kerekou üstlenirken, Kasım 1975′ te tek yasal örgüt olan Benin Devrimci Halk Partisi kuruldu. 30 Kasım 1975’te ülke, Benin Halk Cumhuriyeti adını aldı.
