Bilardo Hakkında Bilgi

Bilardo nedir, nasıl bir spordur? Bilardonun özellikleri, kullanılan malzemeler, bilardo teknikleri, disiplinleri hakkında bilgi.

BİLARDO

Genellikle iki kişi arasında, kapalı salonlarda çuha kaplı ve dört tarafı bantlarla çevrili masalar üzerinde, istekalar ve toplar yardımıyla belirli disiplinlerde oynananan spor dalıdır.

Bilârdo çok ileri yaşlarda (60-70) dahi başlanabilen, hatta dünya şampiyonu olunabilen ender sporlardandır.

KULLANILAN MALZEMELER

Bilârdo oyununun malzemeleri masa, isteka ve toplardır. Bilârdo masası, etrafı kauçuk ve genellikle üç parçadan oluşan dikdörtgen şeklinde mermer bir zeminden oluşur. Bu bantlar ve mermer, yeşil ya da mavi renklerde, kaliteli bir çuha ile kaplanır.

Çuha ne denli kaliteli olursa, topların hareketleri de o oranda kontrollü olur. Masanın boyutları disiplinlere göre değişmekle birlikte, boyu her zaman eninin iki katıdır; 105×210, 152×305, 122×244 gibi. Masanın zeminden yüksekliği 0,80 m’dir. Bilardo masasının düz olması çok önemlidir. Masadaki çok ufak bir eğim bile topların hareketlerinde beklenmeyen sonuçlar doğurur.

Bilârdo masalarının kauçuktan yapılmış bantlarla oluşturulan iç havuz ölçüleri, turnuva masalarında 142×284 cm’dir. Karambol adı verilen Fransız bilârdosu deliksiz masada, delikli bilârdo oyunları ise her köşesinde ve uzun kenarların ortasında altı deliği’bulunan masada oynanır.

İsteka, sopa kısmı dişbudaktan, sapı da ağırlık ve denge sağlaması için abanozdan yapılan konik değnektir. Boyu yaklaşık omuz yüksekliğinde, ağırlığı 450 gr. dolayındadır, istekanın ucuna bir deri parçası takılır ve vuruşların isabetli olması için bu deriye tebeşir sürülür. Bilardo en az 3 top ile oynanır. Topların çapı 61,5 mm’dir. Kuzey Amerika bilârdosunda ise çap 54-57 mm’dir.

BİLÂRDO DİSİPLİNLERİ

Bilârdo oyunları delikli ve deliksiz olmak üzere iki başlıkta toplanır. Deliksiz oyunda (Fransız bilârdosu) disiplinler; karambol cadre 47/1, cadre 47/2, cadre 71/2, tek bant, üç bant ve artistik olarak düzenlenmiştir.

Ayrıca deliksiz oyunda; 5 pinli bilârdo, Grazian ve pin karambolü disiplinlerine ayrılan deliksiz italyan bilârdosu da yer alır. Delikli ya da pool bilârdoda disiplinler, 8 top, 9 top ve 14+1 olarak oynanır.

Snooker ve İngiliz karambolü de ingiltere’de yaygın ve popüler bilârdo disiplinleridir. Diğer disiplinler delikli ve sabit pinli bilârdo, golf bilârdosu olarak adlandırılır.

Bunların dışında birden fazla disiplinle oynanan biatlon, triatlon ve poliatlon branşları vardır. Biatlon 3 band ve 5 pin bilârdo ile oynanır.

Triatlon 3 band, 5 pin bilârdo ve karambol disiplinlerinden herhangi biri seçilerek oynanır. Poliatlon ise karambol disiplinlerinden 5’i ile oynanır.

FRANSIZ BİLARDOSU

Deliksiz bilârdo ya da 3 top disiplini olarak da tanınır. Vuruş yapılan topun diğer iki topa temas et-tirilmesiyle oynanan disiplindir. Bu oyunun ilk disiplinlerinden biri olan karambolde yaşanan gelişmeler, yeni vuruş tekniklerinin bulunması ve sayı elde etmede seri sistemlerin kullanılması yoluyla diğer disiplinlerin gelişmesine de neden olmuştur.

Amerikalı Willie Hoppe’un geliştirdiği seri Amerikan tekniği ile karambol bilârdocular distansı 400’lük bir partiyi tek istekada açıp kapatabilme becerisi elde ettiler. “Aso” denilen başlama vuruşu ile oyuna başlanan bu teknikte, band yardımcı olarak kullanılır ve kırmızı top banda yakın tutularak seri sürdürülür.

Karambol disiplini bilârdonun alfabesidir. Bu disiplinde topların vuruş noktaları ve top hareketleri minimum seviyede incelenerek başlangıçta iyi bir temel oluşturulabilir. Böylece karambol disiplini, daha ileri düzeyde kullanılacak olan malzemeyi ve platformu tanıma imkânı verir. Dünyanın tüm usta sporcularının kariyerlerine bakıldığında, hepsinin bilârdoya bu disiplini öğrenerek ve bu disiplinin tüm braşlarında başarı göstererek geliştikleri görülür. Zamanla sporcuların gösterdikleri üstün performans ve karambol disiplinin zorluk derecesindeki azalmalar “cadre” disiplinin gelişmesine yol açmıştır. Bu disiplin; cadre 47/1, cadre 47/2, cadre 71/2 olarak üçe ayrılır. Cadre 47/1 disiplini yeni başlayanlar seviyesinde 47/2 olarak oynanmaktadır. Bu disiplinde sporcu her sayı alışında kırmızıyı veya rakibin topunu başka bir bölüme taşımak zorundadır. Bu katogoride yarışmalar 250 sayı üzerinden oynanır.

Cadre 71/ 2 disiplininde sporcu her bölümde bir sayı alabilir, ikinci sayıda kırmızı veya diğer beyaz toptan biri bölüm dışına çıkmalıdır. Anker ve çizgi üstü kuralları 47/1 ve 47/2 disiplinlerinde olduğu gibidir. Her iki cadre türünde de turnuvalarda karambol disiplininde yer alan kurallar aynen uygulanır. Kısa bantlarda oluşturulan karelerin kenar uzunluğu 47,333 cm’dir. Anker adı verilen ve kenar uzunluğu 17,8 cm olan kareler haricinde masada 6 adet kare ve 2 adet dikdörtgen olmalıdır. Cadre 47/1 ve cadre 47/2 de 6 adet kare ve 3 adet dikdörtgen mevcuttur.

ÜÇ BANT

Semih Saygıner’in ve son dönemde yetişen oyucuların çabalarıyla Türkiye’de de yaygın olarak oynanan üç bant disiplini, dünyanın en zor ve en popüler disiplini olarak nitelendirilir. Bu disiplinde vuruş yapılan top, her sayı için en az üç banda temas etmek zorundadır. Bilârdo masası kenarındaki elmasların hesap noktası olarak kulllanıldığı bu disiplinde başarılı olabilmek için sporcunun; karot, brikol, falso, sırt, kleps, amorti, plâse gibi tüm vuruş ve sayı tekniklerini çok iyi kullanabilmesi gerekmektedir.

Bu disiplinde sporcular turnuva maçında 15 sayılık 3 set üzerinden, maraton maçında ise 50 sayı üzerinden yarışırlar.

SNOOKER

İngiliz bilârdosu olarak da tanınmaktadır. Bu disiplin 360×183 cm boyutlarındaki en geniş masa ölçülerine sahiptir. Masanın yerden yüksekliği 75-80 cm’dir. Masanın büyük olması nedeniyle sporcular uzanamadıkları vuruşları ratolarla gerçekleştirirler. 15 adet kırmızı, 6 adet renkli, 1 adet vuruş topu ve beyaz top olmak üzere 22 adet topla oynanır. Özellikle İngiltere’de sponsorların ve medyanın sahiplendiği, profesyonel İlgi oldukça ilgi gören bir bilârdo dalıdır. Renkli toplar 2 puan, yeşil 3 puan, kahverengi 4 puan, mavi 5 puan, pembe 6 puan, siyah top İse 7 puandır. Oyun iki rakip arasında set sistemi ile oynanır; 5 set alan sporcu oyunu kazanır.

Snooker Türkiye’de yaygın bir bilârdo disiplini değildir. Tüm ülkede 300 bini geçen bilârdo masası olmasına karşın, snooker masası imalâtının çok az olduğu bilinmektedir.

ARTİSTİK BİLÂRDO

Bu disiplinde bilârdo topuna yüksek hâkimiyet ve aşırı darbe İsteyen bir yetenek gerektirir. Seyri zevkli fakat oyunu çok zor bir disiplindir. Sporcunun her pozisyon 3 vuruş hakkı ve her sayının zorluk derecesine göre belirlenen puanı vardır. Yarışmalar 68 figür üzerinden veya set sistemiyle oynanır.