Danıştay nedir? Danıştay ne zaman kurulmuştur, neye bakar? Danıştayın görevleri hakkında bilgi.
Danıştay; Türkiye Cumhuriyeti anayasası ile görevlendirilmiş olan Yüksek İdare Mahkemesi, danışma ve inceleme organıdır. Eskiden Şurayı Devlet ya da Devlet Şurası adları ile anılırdı. Başlıca görevi yönetimin hukuka bağlılığını sağlamak olan Danıştay’ın kuruluş kaynağı Fransa’dır. Yönetsel yargının bu ülkedeki gelişmesi, 1789 Fransız Devrimi’nden sonra gerçekleşti. Ülkemizde, yönetsel yargı alanındaki ilk atılım, Fransız örneğine göre 1868’de kurulan”Şurayı Devlet” ile başlar. Mithat Paşa’nın başkanlığında oluşturulan bu kurum, 10 Mayıs 1868′ de çalışmaya başladı. Ancak tüm yetkinin padişahta toplanması nedeniyle etkili olamadı. 1876 Anayasası ile başlayan İkinci Meşrutiyet dönemine kadar hüküm süren dönemde Danıştay Başkanlığı (Heyeti Vükela) Bakanlar Kurulu’na içinde ve bağımsız bir görev olmasına karşın 1909 Muvazene-i Umumiye Kanunu ile Adliye Nezareti’ ne (Adalet Bakanlığı) verildi. Bu uygulama 1912’de bırakılıp danıştay başkanı eskiden olduğu gibi Bakanlar Kurulu’nun bir üyesi durumuna getirildi. Kurumun 4 Ekim 1922’de İstanbul’ daki tüm merkez dairelerinin Kurtuluş Savaşı’nı yürütmekte olan TBMM Hükümeti’nin yönetimine geçtiği sırada etkinliği sona erdi. Cumhuriyet döneminde 669 sayılı yasayla yeniden kuruldu ve 6 Temmuz 1927’de çalışmaya başladı.
1961’e kadar Damştay Kanunu’nda çeşitli değişiklikler yapıldı. 1961 Anayasasının 140. maddesi “Danıştay” başlığı altında Danıştay ile ilgili anayasal düzenlemeye de yer vererek Danıştay’ ın “İdari uyuşmazlıkları da davaları görmek ve çözümlemekle” görevli olduğunu belirtir. Anayasanın getirmiş olduğu ilkeler çerçevesinde 24 Aralık 1964 tarih ve 521 sayılı Danıştay Kanunu çıkarıldı. 1982 Anayasası’nın 155. maddesi, Danıştay’a ayrılmıştır. 1982 başlarında yönetsel yargıyı düzenleyen üç yeni yasa çıkarıldı. Bunlar 2575 sayılı “Danıştay Kanunu”, 2576 sayılı “Bölge İdare Mahkemeleri; İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun” ile 2577 sayılı “İdari Yargılama Usulü Hakkında Kanun”dur. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile görevlendirilmiş Yüksek İdare Mahkemesi, danışma, inceleme yetkisi olan Danıştay, bağımsız bir kuruluştur. Yönetimi ve temsili Danıştay başkanına aittir. Danıştay’ın hükümetle olan ilişkileri başbakan aracılığıyla yürütülür. Danıştay; Danıştay başkanı, Danıştay başsavcısı, Danıştay başkan vekilleri, daire başkanları ve üyelerden oluşur.
