Gümüşhane ilinin tarihi özellikleri, tarihçesi nedir? Gümüşhane ilinde bulunan tarihi mekanlar, gezilecek yerler ile ilgili bilgi.
Gümüşhane Tarihçesi – Tarihi Yerleri
Gümüşhane Tarihi:
İÖ 1750-1200 arasında yöreye Hititler egemen oldular. Bu dönemde Azzi-Hayaşa ülkesi denen Gümüşhane yöresi, Hititlerin tarih sahnesinden kalmalarından sonra İÖ 900’lerden başlayarak Urartu egemenliğine girdi. İÖ 720’lerde Kafkaslar üzerinden başlayan Kimmer ve İskit akınları yöreyi etkiledi. İÖ 546’da Persler yöreyi ele geçirdiler ve gümüş madenlerini işletmeye başladılar. Büyük İskender’in Doğu Seferi ile (İÖ 333) yıkılan Pers egemenliğinden sonra bir yönetim boşluğu yaşayan yöre, İÖ 190’dan sonra Pontos Krallığı’nın etkisine girdi. Ancak İÖ 71’de Pontos Krallığı, Roma egemenliğine girdi.
Bu egemenlik, Roma İmparatorluğunun İS 395’te ikiye ayrılmasıyla Bizans İmparatorluğu’na geçti. Gümüşhane 640’lı yıllarda Arap egemenliğine girdiyse de çok geçmeden Bizans yeniden bölgeyi ele geçirdi. Araplarla Bizans arasında bu el değişme, 1071 Malazgirt Zaferi ile Türklerin eline geçti. Mengücükoğulları’nın ve Danişmendoğulları’nın egemenliğinde 1160’a kadar süren bu etki, 1164′ te Anadolu Selçuklularına geçti. Kentin valiliğine getirilen Tuğrul Şah döneminde kent gelişti. İlhanlı döneminde yöre, 1345’lerde Eratnaoğulları ve Celayirlilerin merkezi oldu.
Daha sonra Karakoyunlular (1410) ve Akkoyunlular yörede egemen oldular. 1461′ de Fatih Sultan Mehmet,Trabzon Rum İmparatorluğu’nu yıkınca Gümüşhane de Osmanlı Devleti’ne bağlandıysa da bir süre sonra Safevilerin eline geçti. 1514’teki Çaldıran Savaşı ile yöre kesin olarak Osmanlı Devleti’ne bağlandı. 19. yüzyılda Gümüşhane Trabzon’a bağlı bir sancaktı. Merkezde eskiden beri süren gümüş işçiliği ekonomik önemini sürdürüyordu. 1828’de yöreye bir süre Ruslar egemen oldular. Gümüşhane ikinci Rus işgalini Birinci Dünya Savaşı’nda yaşadı. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra il konumunu kazandı (1925).
Kov Kalesi
Tarihi Eserler:
Tarihsel çağlarda Zaha-Zanka, Argyropolis, Canca, Eski Gümüşhane gibi adlarla anılan kentin güneybatısında, eski kentin kalıntıları yer alır. Yörede pek çok kale kalıntısı vardır. Bunlardan biri olan Canica (Canca) Kalesi, volkanik kayalar üzerinde yükselen bir şatoya benzer. Dağteke Köyü’ne giden yol üstündeki Kov Kalesi’nin sur duvarları köşeli yuvarlak ve üçgen burçlarla çevrilidir. Kale Bucağı’na giden yol üstündeki Keçi Kalesi çok dik bir kayalık üzerine yapılmıştır. Dibekli Köyü’nün kuzeyindeki dağlar arasında bulunan Kodil Kalesi’nin yakınındaki kayalarda gözcü kuleleri, kalenin içinde de duvarlarına nişler yapılmış bölmeler vardır. Hutura Köyü’ne giden yolda bir tepe üzerindeki Hutura Hagios Georgios Manastır Kilisesi 14. yüzyılın ilk yarısında Trabzon Prensi Aleksios Komnenos tarafından yaptırılmıştır.
Türk dönemi eserleri arasında da Eski Gümüşhane’de Süleymaniye Mahallesi’ndeki Süleymaniye Camisi ya da Ulu Cami, Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapılmıştır. Ulu Cami’nin arkasında bulunan Küçük Cami’nin 12. yüzyıl başlarında Danişmentoğulları tarafından yapıldığı sanılır. Pir Ahmet Köyü’ndeki Pir Ahmet Türbesi, kare planlı, iki katlı taştan bir yapıdır, 1550’de yaptırılmıştır. Takke Köyü’ndeki Baba Çağırgan Türbesi kare planlı taştan bir yapıdır, 1582’de yapılmıştır. Gümüşhane-Trabzon arasında Zigana Dağları’nda bulunan Zigana Kervansarayı dikdörtgen planlıdır. Antik Zigana Köprüsü’nün taşlarıyla yapıldığı sanılmaktadır. Gümüşhane-Erzurum yolunda, iki gözlü, küçük taşlardan yapılmış Tohumoğlu Köprüsü, Selçuklu dönemine aittir. Gümüşkaya (Kodilbahçe) Köprüsü ve Kara Mustafa Paşa Deresi Köprüsü de tek gözlü ve kemerli köprülerdir.
