Haritalarda Yüzey Şekillerinin Gösterilmesi Hangi Yöntemlerle Yapılır?

0
Advertisement

Haritalarda yüzey şekillerinin gösterilmesinde hangi yöntemler kullanılır? İzohips, Tarama, gölgelendirme ve renklendirme yöntemleri hakkında bilgi.

HARİTALARDA YÜZEY ŞEKİLLERİNİN GÖSTERİLMESİ

Topografya haritalarında yer şekilleri (denizler, göller, akarsular, dağlar, ovalar, platolar, vadiler…) gösterilirken türlü yöntemler kullanılır. Bu yöntemlerin başlıcalarını şimdi sırasıyla görelim :

1- İzohips Yöntemi

izohips

Eş yükseklikteki yerleri birleştiren çizgilere izohips denir. İzohips eğrileri tepe ve sırtları, vadileri, düzlükleri, sarplıkları, az eğimli yerleri gösterir. Bu yöntem, yer şekillerini göstermeye oldukça elverişlidir, izohips eğrileri arazinin şekline göre girintili ve çıkıntılı bir görünüm alır. İzohips haritalarında başlıca şu özellikler dikkati çeker :

  1. İzohipsler iç içe kapalı eğriler halindedir. Birbirlerini kesmezler ve bir eğrinin geçtiği her yerde yükseklik aynıdır.
  2. İzohips eğrilerinin uzunluğu arazinin engebeliliğine göre değişir. Bazı yerlerde eğri, bir nokta halini alabilir. Eş yükselti eğrisinin nokta halinde gösterildiği yer, bir yükseltinin doruk ya da bir çukurluğun dip noktasıdır.
  3. Sıfır metre eğrisi, deniz kıyısını gösterir.
  4. izohips eğrilerinin sıklaşması eğimin arttığını, seyrekleşmesi ise eğimin azaldığını gösterir.
  5. Kabarık şekillerde içteki eğri dıştakinden yüksektir. Çukur yerlerde bunun tersi geçerlidir.
  6. Deniz altındaki yer şekilleri de eş derinlik eğrileriyle (izobatlarla) gösterilir.

2- Tarama Yöntemi

Bu yöntemde; kalınlıkları, eğimle orantılı olarak artan çizgiler kullanılır. Çizgiler, eğimin çok olduğu yerlerde kalınlaşır, eğim azaldıkça incelir. Düzlükler ise beyaz bırakılır. Kimi zaman çizgiler sadece sıklaştırılıp seyrekleştirilmekle de eğimler ve yükseltiler ifade edilebilir. Bu haritalarda çizgi boyları, yükselti basamaklarını ifade eder.

3- Gölgelendirme Yöntemi

Yer şekilleri, gölgelendirme yöntemiyle canlı bir biçimde gösterilebilir. Şöyle ki, güneş ışınları yandan vuruyormuş gibi bir yamacın aydınlanmasına, öteki yamacın ise gölgede kalmasına benzer bir şekilde gölgelendirme yapılır, bu şekilde engebeler belirtilir.

Advertisement

4- Renklendirme Yöntemi

Akdeniz Bölgesi Bölümleri Haritası

Akdeniz Bölgesi Bölümleri Haritası

Renklendirme yöntemi, daha çok okul haritalarında kullanılır ve yer şekillerinin daha kolay anlaşılmasını sağlar. Deniz seviyesinden itibaren yükseklik arttıkça sırasıyla

• yeşil
• sarı
• kahverengi

renkleri ve bu renklerin tonları kullanılır. Deniz, göl ve okyanuslardaki derinliklerde mavinin tonlarıyla belirtilir. Renkler sadece yükselti basamaklarını gösterir. Bu nedenle “Yeşil yerler ova, sarı yerler plato, kahverengi yerler dağdır.” demek yanlıştır. Çünkü renkler yer şekillerini göstermezler, sadece yükseltileri ifade ederler.


Leave A Reply