Kuzey Amerika kıtasının akarsuları ve gölleri ile ilgili bilgiler. Kuzey Amerika kıtasında yer alan ırmaklar ve göller hakkında bilgi.
Kuzey Amerika Kıtası Irmakları ve Gölleri
Kuzey Amerika dünyanın en uzun ırmaklarından birine (Mississippi) ve en büyük su deposuna (Saint Lawrence-Büyük Göller sistemi) bağlı bir su toplama sistemine sahiptir. Kalkan ile kenar dağları arasındaki uzun ve geniş düzlüklerde yer alan su toplama alanlarının genişliği nedeniyle kıtada çok sayıda büyük ırmak vardır. Kalkanın dış kenarlarının sularını doğuda Saint Lawrence-Büyük Göller ve batıda Mackenzie toplar. Geniş Missouri-Mississippi-Ohio sistemi de Cordilleralar’ın, kalkanın ve Apalaşlar’ın sularını boşaltır. Büyük Okyanusa dökülen büyük ırmaklar İcurak Güneybatı için özellikle önemlidir.
Kıtada su toplama açısından belirgin bir doğu-batı bakışımsızlığı vardır. Asıl kıta bölünümü batıda Kayalık Dağlar boyunca uzanır ve böylelikle uzun ırmakların hepsi doğu yönüne akar. En uzun kollar da batıdan gelerek doğuya akan ırmaklara katılır. Belli başlı körfezler de doğudadır. Avrupalı göçmenler bu yüzden Atlas Okyanusu kıyılannı bırakarak kıtanın iç kesimlerine rahatlıkla yerleşebilmişlerdir.
Irmaklar. Kuzey Amerika’da ırmak rejimleri büyük çeşitlilik gösterir. Yukon, Mackenzie, Red, Nelson ırmakları ile Churchill ve Labrador’daki öteki akarsular kış aylarında donar. Kış sonrasında yukarı kesimleri aşağı kesimlerinden önce eridiğinden sık sık taşkınlar görülür. Mississippi ırmak sistemi de nisanda buzların erimesiyle kabarır ve taşkın tehlikesi yaratır. Doğudaki St. Lawrence Irmağı da kışın donar ve baharda buzların erimesiyle suyu fazlalaşır. ABD nin Güneybatısında taşkın dönemi kış aylarına rastlar. Büyük Okyanus bölgesinde ise tersine kış aylarında yağış en alt düzeye iner. Güneydeki tropik bölgelerde ırmakların akış rejimi daha düzenlidir.
Göller. Kıtada, birçoğu buzullanmanın ürünü olan çok sayıda göl vardır. Buzullar şimdiki Büyük Göllerin yerinde bulunan vadileri, uçurumları ve senklinalleri doldurmuş, suların toplandığı çukurlar ağır buz yüküyle derinleşerek havzalara bölünmüştür. Buzullar eridikçe Büyük Göller oluşmuş, buzulların Saint Lawrence çıkışım kapatmasıyla göller güneye doğru boşalmıştır. Buzullar çekildiğinde öne açılan Saint Lawrence Irmağına doğru en alçak çıkışı olan Büyük Göllerde su düzeyi alçalmıştır.
Batıdaki göller, buzların Hudson Körfezi ile Beaufort Denizinin su toplama yolunu kapamalarıyla oluşmuştur. Güneyde, kuzeyin Buzul Çağıyla çakışan bir ırmak oluşum dönemi büyük Lahontan ve Bonneville göllerinin oluşumuna yol açmıştır. Büyük Tuz Gölü, Bonneville Gölünün bir kalıntısıdır.
