Osmanlı İmparatorluğunun duraklama döneminde meydana gelmiş olan olayların maddeler halinde özet bir şekilde verildiği konu anlatımının yer aldığı sayfamız.
Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi Siyasi Olayları
OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİ
NEDENLERİ:
a) Şah Tahmasb’m ölümü üzerine İran’da taht kavgalarının başlaması.
b) Bazı Osmanlı devlet adamlarının bu karışıklıktan faydalanmak gerektiğini ileri sürerek III. Murat’ı savaşa ikna etmeleri. (1577)
►Sokullu Mehmet Paşa İran savaşına karşı çıkmıştır.
I. DEVRE/OSMANLI-İRAN SAVAŞLARI
1577-1590: III. Murat döneminde başlayan
savaşlar da Osmanlı Devleti başarılı oldu. Osmanlı orduları Kafkasya’dan Hazar Denizi’ne kadar ilerledi. İran’ın barış istemesi üzerine Ferhat Paşa (İstanbul) Antlaşması yapıldı. Dağıstan Azerbaycan, Gürcistan ve Luristan Osmanlılara bırakıldı.
►Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti doğuda en geniş sınırlarına ulaştı. (1590)
II. DEVRE/OSMANLI-İRAN SAVAŞLARI
1603-1611: İran’ın Osmanlı-Avusturya savaşlarından faydalanarak kaybettiği yerleri geri almak için Osmanlılara savaş açması savaş nedenidir. Avusturya Savaşı ve iç isyanlarla uğraşan Osmanlı Devleti başarılı olamadı. Nasuh Paşa antlaşması yapıldı. (1611) Daha önce alınan yerler İran’a verildi. İran Osmanlı Devletine yılda 200 deve yükü ipek vermeyi kabul etti.
III. DEVRE/OSMANLI-İRAN SAVAŞLARI
1617-1618: İran’ın Nasuh Paşa antlaşmasının hükümlerini yerine getirmemesi savaşın nedenidir. Ciddi bir çatışma olmadan İran barış istedi. Serav Antlaşması yapıldı. (1618) İran, Nasuh Paşa Antlaşmasının şartlarını yerine getirmeyi kabul etti.
IV. DEVRE/OSMANLI-İRAN SAVAŞLARI (1622-1639)
NEDENİ:
İran’ın Bağdat’ı ele geçirmesidir. IV. Murat döneminde İran üzerine Revan ve Bağdat seferleri yapıldı. Buralar geri alındı.
1639’da İran’ın barış istemesi üzerine Kasr-ı Şirin Antlaşması yapıldı. Azerbaycan, Revan İran’a, Bağdat Osmanlılara kaldı. Zagros Dağları sınır kabul edildi.
►Bugünkü Türkiye-İran sınırı, bu antlaşmaya göre çizilmiştir.
OSMANLI-AVUSTURYA İLİŞKİLERİ (1593-1699)
NEDENLERİ:
a) Avusturya’nın 1568’de yapılan antlaşma hükümlerine uymaması, vergi vermemesi.
b) Osmanlı sınırlarına saldırması
I. DEVRE/OSMANLI-AVUSTURYA SAVAŞLARI: 1593-1606:
a) Bosna Beylerbeyi Hasan Paşa’nm pusuya düşürülerek öldürülmesi.
b) Eflak, Boğdan ve Erdel beyliklerinin ayaklanarak Avusturya tarafına geçmesi savaş sebepleridir.
Avusturya’nın barış istemesi ile Zitratorok Antlaşması yapıldı. 1606:
a) Eğri, Kanije, Estergon kaleleri Osmanlı Devletine geçti.
b) Avusturya savaş tazminatı verecekti.
c) Avusturya, Arşidükü protokol bakımından Osmanlı Padişahına denk sayılacaktı.
►Osmanlı Devleti Avusturya’ya karşı siyasi üstünlüğünü kaybetmiştir. Ekonomik kaybı olmuştur.
II. DEVRE/OSMANLI-AVUSTURYA SAVAŞLARI: 1662-1664:
Erdal Beyi Rakoçi’nin Eflak ve Boğdan beylerini kendi tarafına çekerek isyan etmesi. Avusturya’nın Erdal Beyliğinin içişlerine karışması nedenleridir.
Sonuçta Vasvar antlaşması yapıldı. Osmanlı ve Avusturya kuvvetleri Erdel’den çekiliyor. Zitvatorok Antlaşması’nın yürürlükte buİun-duğu kabul ediliyordu. Barış yirmi yıl geçerli olacaktı.
III. DEVRE/OSMANLI-AVUSTURYA SAVAŞLARI (1683)
NEDENİ:
Katolik olan Avusturya, Protestan Macarla-ra baskı yapıyordu. Macar milliyetçileri Avusturya’ya karşı isyan ederek Osmanlı Devle-ti’nden yardım istediler.
SONUÇ: Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından Viyana kuşatıldı. II. Viyana kuşatması başarısız oldu. Avrupa devletleri Türkleri Avrupa’dan çıkarmak için Kutsal İttifak kurdular. Avusturya, Lehistan, Venedik, Malta ve Rusya tarafından.
►II. Viyana kuşatmasıyla başlayan Türk geri çekilişi Sakarya Savaşına kadar devam etti.
IV. DEVRE/KUTSAL İTTİFAK VE SAVAŞLAR 1683-1699:
Kutsal ittifakı oluşturan devletlerden Avusturya, Macaristan’a girdi. Budin ve Belgratı aldı. Lehistan Boğdan’a girdi. Venedikliler Mora ve Dalmaçya’ya saldırdı. Bu cephelerde Osmanlı Devleti yenildi. Fazıl Mustafa Paşa, Sa-lankamen’de şehit oldu. II. Mustafa Zenta’da yenildi. Rus Çarı I. Petro Azak kalesini aldı.
İngiltere ve Hollanda’nın aracılığıyla 1699 yılında Karlofça Antlaşması imzalandı.
►Banat ve Temaşvar dışında, bütün Macaristan ve Erdel Beyliği Avusturya’ya
►Ukrayna ve Podolya Lehistan’a verildi.
►Mora ve Dalmaçya kıyılan Venediklilere verildi.
1700’de yapılan İstanbul Antlaşmasıyla
Rusya’ya Azak kalesi verildi.
NOT: Karlofça Antlaşması Osmanlı Devletinin toprak kaybettiği ilk antlaşmadır. Osmanlı’larda Gerileme dönemi başlar. Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa’daki egemenliği sona ermiştir.
OSMANLI-LEHİSTAN İLİŞKİLERİ:
1. GENÇ OSMAN’IN LEHİSTAN SEFERİ: (1620)
NEDEN: Osmanlı himayesinden çıkan Lehistan’ın; Eflak, Erdel ve Boğdan beyliklerinin içişlerine karışması.
SONUÇ: Hotin Antlaşması yapıldı (1621)., Bu antlaşmaya göre iki taraf birbirlerinin topraklarına saldırmayacak, Lehistan vergi vermeye devam edecekti.
2. IV. MEHMED’İN LEHİSTAN SEFERİ: (1672-1676)
NEDEN: Lehistan’ın Türk himayesinde ki Ukrayna Kazaklarına saldırması. IV. Mehmet ve Sadrazam Köprülü Fazıl Ahmet Paşa sefere katılmıştır.
SONUÇ: Buçaş Antlaşması yapıldı. 1672. Podolya Osmanlılara bırakıldı. Lehistan vergi vermeyi kabul etti.
►Buçaş Antlaşması Osmanlı Devleti’nin topraklarına toprak kattığı son antlaşmadır.
►Leh kralı vergi konusunda itiraz edince savaş dört yıl daha uzadı. Sonuçta vergilerden vazgeçildi. (1676)
OSMANLI-VENEDİK İLİŞKİLERİ: 1645-1669
Girit Venediklilerin elindeydi. Doğu Akdeniz’de Trablus, Tunus ve Cezayir deniz yolları üzerinde bulunan Girit adasına 1645 çıkarma yapıldı. Aralıklı savaş yirmibeş yıl sürdü. Venedikliler Girit’e yardımı engellemek için Çanakkale Boğazını ablukaya aldılar. IV. Murat zamanında Köprülü Mehmet Paşa, Venedik ablukasını kaldırdı ve Girit’e yardım sağladı. 1669’da Köprülü Fazıl Ahmet Paşa Girit’in fethini tamamladı.
NOT: Lehistan ve Venediklilerle mücadele Kutsal ittifak’tan sonrada devam etmiştir.
İÇ İSYANLAR
XVII. yüzyılda yönetimindeki aksamalar, ekonomik gerileme ve ordunun bozulması gibi nedenlerle çıkan isyanlar;
a) İstanbul (merkez) isyanları. Kapıkulu askerleri tarafından çıkarılmıştır. Baskı ve şiddetle bastırılmıştır.
En önemli İstanbul İsyanları: III. Murat, II. Osman, IV. Murat ve IV. Mehmet döneminde çıkmıştır.
b) Anadolu (celâli) isyanları kişilere ve haksızlıklara yönelik çıkmıştır. Şiddetle bastırılmıştır.
c) Eyalet isyanları. Devlet otoritesinin bozulmasıyla, bazı eyaletlerde yüksek görevlilerin çıkardığı isyanlardır.
Amaç: Osmanlı Devletinden ayrılmaktır.
