Samuel Pepys Kimdir? Günlükleri İle Ünlü İngiliz Donanma Yöneticisi

0
Advertisement

Samuel Pepys kimdir? Günlükleri ile ünlü olan İngiliz donanma yöneticisi ve günlük yazarı Samuel Pepys hayatı ve yaptıkları hakkında genel bilgiler.

Samuel Pepys (d. 23 Şubat 1633, Londra -ö. 26 Mayıs 1703, Londra, İngiltere), İngiliz günlük yazarı ve donanma yöneticisi. 1 Ocak 1660’tan 31 Mayıs 1669’a değin tuttuğu, Restorasyon dönemi Londra’sındaki yönetici ve yukarı sınıf yaşamının ayrıntılı tablosunu çizen günlüğüyle ünlüdür.
Samuel Pepys
Huntingdonshire’dan Londra’ya göç etmiş bir terzinin oğluydu. Yoksul bir aileden gelmesine karşın, döneminin önemli kişileri arasına girebildi. İngiliz Kraliyet Deniz Kuvvetleri’nin ilk sekreteri oldu, Parlamento’ya girdi, Royal Society, Trinity House’ın ve Giyimciler Birliği’nin başkanlığına getirildi ve Cinque Ports baronlarından biri oldu. Ayrıca II. Charles ve II. James’in de güvenilir adamlarındandı; II. Charles’ın Worcester Çarpışmasından (Eylül 1651) sonra kaçışını kendi ağzından not almış, II. James’in 1688’de kaçışından önce vasiyetine tanıklık etmişti.

Pepys 1659’da bir maliyecinin bürosuna kâtip atanmış ve Axe Yard’daki küçük bir eve taşınmıştı. Günlük tutmaya da orada, 1 Ocak 1660’ta başladı. Bir süre sonra, sonradan Sandwich 1. kontu ve Cromwell’in güvendiği kişilerden biri olan kuzeni Amiral Edward Montagu’nun desteğiyle donanma kâtipliğine getirildi. Sonraki yıllarda sulh yargıcı, Tanca hazinesinde yüksek görevli ve donanmanın levazım işleri denetçisi olarak çeşitli görevlere getirildi.

1673’te, III. Ingiliz-Felemenk Savaşı sırasında York dükünün Katolikliği kabul etmesi ve halk buna tepki gösterince görevinden ayrılmak zorunda kalması üzerine, Pepys Deniz Kuvvetleri’nin yeni komisyonunun sekreterliğine ve donanmanın başına getirildi. Donanmayı temsil etmek üzere, önce Castle Rising’den, sonra Harwich’ten parlamentoya girdi. Altı yıl içerisinde İngiltere’nin denizlerdeki gücünü yeniden Fransa ve Felemenk’le rekabet edecek düzeye ulaştırdı. Ama hem Deniz Kuvvetleri’nde, hem de Parlamentoda’daki çalışmaları yüzünden birçok düşman kazanmıştı. Devlete ihanet suçlamasıyla Londra Kulesi’ne kapa-tıldıysa da, sonunda suçlamaların asılsızlığını kanıtlamayı başardı. 1684’te II. Charles tarafından yeniden eski görevine çağrıldı. Deniz Kuvvetleri birinci lordu ve sekreterliğine getirilerek hem donanmanın yönetimini, hem de Parlamento’ya karşı sorumluluğu üstlendi. Daha sonra, II. James döneminin (1685-88) tamamını da kapsayan dört buçuk yıl boyunca İngiltere’nin en önemli kişilerinden biri oldu. II. James’in ülke dışına kaçmasından sonra, 1689 başlarında görevinden ayrıldığında, denizler üzerindeki egemenliğini uzun süre koruyabilecek güçlü bir donanma yaratmıştı.

Siyasal düşmanlarının çeşitli girişimlerine karşın Pepys’in son 14 yılı York Buil-dings’deki evinde, sonradan Magdalene College’a bağışlayacağı kütüphanesini düzenlemek, bilginler ve sanatçılarla yazışmak ve tamamlamaya ömrünün yetmediği bir donanma tarihi için malzeme toplamakla geçti. 1690’da yayımlanan, Deniz Kuvvetleri’ndeki son çalışmalarını konu ettiği Memories relating to the State ofthe Royal Navy of England for ten years determined December 1688 (İngiliz Kraliyet Donanmasının Aralık 1688’e Değin On Yıllık Durumuna İlişkin Anılar) adlı yapıtı, yazmayı tasarladığı donanma tarihine giriş niteliğindeydi. Pepys esas ününü borçlu olduğu günlüğünü 27-36 yaşları arasında tutmuştu. El yazısıyla yazılmış adlar dışında, Thomas Shelton’ın geliştirdiği steno tekniğiyle tutulmuş günlük 1 milyon 250 bin sözcük içeriyordu. Pepys başından geçen olayları ve düşüncelerini sıradan bir biçimde kaydetmekle yetinmemiş, önemli olayların yanı sıra yaşama anlam veren küçük ayrıntıları da ihmal etmeyen üstün bir sanat yapıtı ortaya koymuştu. Restorasyon, II. Charles’ın taç giyme töreni, Büyük Veba Salgını ve Londra Yangını gibi dönemin önemli olaylarının yanı sıra, kendi sadakatsizliklerini, zayıflıklarını, kendini beğenmişliğini, paraya düşkünlüğünü ve kıskançlığını, herkesin yaptığı ama kendine bile itiraf etmekten kaçındığı küçük kötülükleri açık sözlülükle anlatmış, kendi kusurlarını anlatırken bütün insanların zayıflıklarını da ortaya koymuştu.

Samuel Pepys’in günlüğü ilk kez 1825’te Braybrooke 3. lordu tarafından yayıma hazırlanarak Memoirs of Samuel Pepys, Esq., F.R.S. (Bay Samuel Pepys’in Anıları) adıyla iki cilt olarak yayımlandı; ama bu basım yapıtın yalnızca dörtte birini içeriyordu. Müstehcen bulunarak çıkartılmış 50 kısa bölüm dışında günlüğün tamamı 1893-99 arasında H. B. Wheatley tarafından derlenerek 10 cilt halinde yayımlandı. Günlüğün birçok başka basımı yapıldıysa da, eksiksiz ve en yetkin basım Robert Latham ve William Matthews’un yönetmenliğinde çıkan The Diary of Samuel Pepys’tir (Samuel Pepys’in Günlüğü). 1970-83 arasında dokuz cildi yayımlanan yapıtın yorum yazıları ve dizin içeren son cildi henüz yayımlanmamıştır.

Advertisement

Leave A Reply