Şehir nedir? İnsanlar nasıl şehirleşmişlerdir? Bugünkü şehirler ve şehircilik ile ilgili olarak ansiklopedik bilgiler
Kaynak: pixabay.com
İnsanların oturduğu, birçok evli, birçok sokaklı yerlerin en büyüğüdür. Sürekli ve köklü oturulan daha küçük yerlere «köy», «kasaba» adı verilir.
Şehir hayatı, uygarlığın gelişmesinde önemli rol oynadı. İnsan toplulukları, göçebe hayatı bırakıp, toprağa bağlandıktan, köy, kasaba, şehirler kurduktan sonra, uygarlıkta ileri gittiler, toplumsal yaşayışta yenilikler elde edebildiler.
İlk şehirler, bugünkü köylerden farksızdı. Şehirlerin büyümesi devlet hayatının gelişmesiyle başladı. Eski Mısır’da, Mezopotamya’da böylece «kral şehirleri» meydana geldi. Eski Yunanlılar’da şehir aynı zamanda devletti. Her şehrin bağımsız bir idaresi vardı. Yunanistan’daki şehirler (siteler) arasında savunma amacı ile birlikler de kurulurdu. Bazan da bu şehirlerden ya Atina, ya Sparta, öteki küçük, kuvvetsiz şehirleri kendi idareleri altına alırdı.
Roma İmparatorluğu da bir şehir devletinden kurulmuştu. Bu imparatorluk yıkıldıktan sonra Avrupa şehirleri, devletlerin, baronların, papazların eline geçti. Bunlar şehirleri kendi çiftlikleri gibi kullandılar. Bu da, derebeyliği doğurdu. Derebeyi ile Şehirli arasında, bütün Ortaçağ’ı kaplayan kavgalar, Avrupa tarihinin olduğu kadar, insanlık tarihinin en önemli bölümü sayılır.
XI.-XIII. yüzyıllar arasında Avrupa’nın birçok şehirleri bağımsızlıklarını kazandılar. Venedik, Cenova, Floransa, Hamburg, Bremen gibi şehirler, Eskiçağ’ın «şehir devletleri» haline geldi. Yeniçağ’da «devlet» kuvvetlenince, bu bağımsız şehirler, yavaş yavaş ortadan kayboldu, devletin bir parçası haline geldi.
Bugünkü Şehirler ve Şehircilik
Bugünün büyük, küçük bütün şehirleri bir plân içinde büyüyüp, gelişirler. Bugün dünyada plânsız şehir kalmamış gibidir. Plânın amacı, şehrin sağlığını, rahatlığını, güzelliğini birleştirmektir.
Şehir plânında, şehrin aydınlatılması, kanalizasyonu, ulaştırma araçları, yolları, trafik akımı, yollarının açılması, evlerinin şekli düşünülür. Ayrıca, ileride şehrin büyümesi ihtimali de göz önüne alınarak, plân da buna göre ayarlanır. Modern şehircilik, artık şehirleri gelişi güzel büyütmenin karşısındadır, çünkü bu şekilde gelişip, büyüyen bir şehirde insanları rahat yaşatmak güçleşir.
Plânlı şehirlerde önemli bir konu da şehrin bölgelerini ayırmaktır. Bu bölgelerin başında endüstri, ticaret bölgeleriyle oturulacak yerler gelir.
Bugün dünyada nüfusu 1 milyonu aşan çok fazla şehir vardır. Nüfusu 1 milyonu aşan şehirler en çok Birleşik Amerika, Çin, İngiltere, Hindistan ve Almanya’dadır.
