Spike Lee (Shelton Jackson Lee) kimdir? Spike Lee hayatı, biyografisi, eserleri, filmleri ve sinema kariyeri hakkında bilgi.
Spike Lee (Shelton Jackson Lee); (20.3.1957)
Lee, Bill Lee adlı caz piyanisti ve bestecisinin beş çocuğunun en büyüğü olarak Atlanta/Georgia’da dünyaya gözlerini açtı. Kendisine “Spike” lakabını takan annesi bir zenci okulunda sanat ve edebiyat öğretmenliği yapıyordu. Lee doğduktan iki yıl sonra, ailece Brooklyn/New York’a taşındılar. Atlanta Kolejini bitiren Lee, Columbia Pictures Studio’da staj gördü. 1979 yılında da New York Üniversitesi Sinema ve Televizyon Enstitüsüne yazıldı. Yüksek tahsilini finanse edebilmek üzere hem yerel bir caz istasyonunda diskjokeylik, hem de kolej gazetesinde yazarlık yaptı.
1982: Mezuniyet Filmi İçin Oscar Lee, henüz koleje devam ederken 8 mm’lik bir süper kamerayla ilk filmlerini çekti. Sinema Akademisinde okuduğu ilk yılda The Answer (Yanıt) adlı filmiyle, neredeyse okuldan atılmasına yol açacak bir skandala neden oldu. On dakikalık bu filminde Lee, Amerikalı yönetmen David Wark Griffıth’in “Bir Milletin Doğuşu” adlı, sessiz film klasikleri arasında yerini almış yapıtındaki ırkçı eğilimleri sorguladı.
1982’de mezuniyet filmi olarak senaryosu, kurgusu ve yapımı kendisine ait, Joe’s Bed-Stuy Barbershop: We Cut Heads’i sundu. Bu film bir berber dükkânında olup bitenleri anlatırken aynı zamanda Brooklyn’in bir semtindeki getto hayatının mizah dolu, capcanlı portresi niteliğindedir. Lee bu filmi için en iyi öğrenci filmi dalında Oscar ödülünü aldı.
1985’ten Sonra: Kendi Prodüksiyonları Lee, aynı yıl içerisinde genç yeteneklere fırsat tanıyan bir ajansta iş bulup bir anlaşma imzaladıysa da umduğu yönetmenlik önerileri gelmedi. Siyah bir film yapımcısının ancak kendi gayretiyle sivrilebileceğinden emin olan Lee, 1983/84 sıralarında bisikletli bir kuryenin öyküsünü anlattığı bir film projesi denemesi yüzünden iflas etti. Bundan sonraki girişimi çok daha başarılı oldu. 1985 yılının yazında 12 gün içinde She’s Gotta Have It adlı komedi filmini 175.000 dolarlık bir bütçeyle çekti. Çok çekici bir kız olan Nola, ancak üçü bir arada kendisi için anlamlı bir bütün oluşturan, üç âşığından birini bir türlü seçemez ve sonunda hepsini birden bırakır. Lee kısmen siyah/beyaz olarak gerçekleştirdiği bu filmde yalnız zenci oyuncu oynattı ve kendisi de âşıklardan birini canlandırdı. Filmin ekibi de yalnız zencilerden oluşturulmuştu. Meydan okuyan bu jestiyle Lee “Black Cinema” denilen akımın öncüsü oldu.
1989’dan Sonra: Başarılar Bir gettoda siyahlarla beyazlar arasındaki gerginliği konu alan Lee, Do ıhe Right Thing (1989) adlı filmiyle Hollywood’un ilk siyah film yapımcısı olarak kendisine bir yer edindi. Bu filmde boğucu sıcak bir günde bir semtte şiddet giderek dozunu artırır – mahalledeki tek beyaz adamın pizzacı dükkânı tahrip edilir, beyaz polislerin gırtlağından tutup yakaladıkları bir zenci de ölür. Bu filmini ABD ile ilgili bir ırkçılık filmi olarak gören Lee, bununla New York belediye başkanı Edward Koch’un yeniden seçilmesini önlemek istedi. Seçim mücadelesinin en sıcak safhasında sinemalarda gösterime giren bu filmin, gerçekten David Dinkins adındaki zencinin seçimi kazanmasında etkili olup olmadığı tartışmalara açıktır.
Lee, gerçekleştirdiği film projelerinden boş kalan zamanında “Forty Acres and a Mule Filmwork” (Kırk Dönüm ve Bir Katır Filmcilik) adı altında kurduğu prodüksiyon şirketiyle, aralarında caz müzikçisi Miles Davis ve Branford Marsalis için yaptıkları da bulunmak üzere, çok sayıda klip çekti. Lee’nin bundan sonraki filmi Mo’ Beller Blues (1990) da cazı konu aldı. Kariyer yapmak için tutuşan bir trompetçinin (Denzel Washington) portresini çizdiği bu film, aynı zamanda Amerika’daki zenci kültürünün başarısı karşısında saygılı bir eğilişti. Jungle Fever (1991) filmiyle Lee etnik gruplar arasındaki sınırlar ve ırklararası aşkı sorguluyor. Zenci bir mimar beyaz bir sekreter kızın karşısında önceleri üstünlük tavrındayken, hiç de uygun olmayan bu iki insan sonunda birbirlerine âşık olurlar ama toplumsal çevrelerinin aşılamayan aykırılıkları karşısında ilişkilerini yürütemeyeceklerini anlarlar.
1992: Malcolm X Kültü Radikal zenci lideri Malcolm X’in yaşamöyküsünü sinemaya uyarlamakla Lee, son derece siyasal bir yapıta imza attı. Bu projenin başta belirsiz olan finansmanı, basketbol oyuncusu Michael Jordan ve pop starı Prince gibi toplumun seçkin zenci büyükleri tarafından üstlenildi. Lee, üç saatlik bu filminde 1965’te bir toplantı sırasında fanatik zenciler tarafından vurulan Malcolm X’in öldürülüşünün ardındaki nedenleri çözmek gayesini gütmez. Onun esas belirtmek istediği, bu adamın Martin Luther King’in aksine, insanları, beyazların ırkçılığı karşısında, şiddet kullanmaya davet edecek kadar ileri gitmesinin ardındaki gerçeklerdir.
Malcolm X çok başarılı bir film olmakla kalmayıp bu siyah Müslüman liderin ABD’de yeniden çok sayıda genç zencinin idolü haline gelmesini sağladı.
Four little girls (1997), Subway stories: Tales from the underground (1997), He got game (1998), Freak (1998) ve Summer of Sam (1999) yönetmenin 90 lı yıllarda, The Original Kings of Comedy (2000), Bamboozled (2000), 25th Hour (2002), Ten Minutes Older: The Trumpet (2002), She Hate Me (2004), All the Invisible Children (2006), Inside Man (2006) 2000 li yıllarda çektiği filmlerdir.
