Teleskop nedir ve nasıl icat edilmiştir? Teleskopların özellikleri, gelişimi, uzay araştırmalarına faydaları ile ilgili bilgi.
Teleskop
Teleskop Nedir? Teleskop Nasıl ve Kim Tarafından İcat Edilmiştir?
Gök bilimi ile ilgili çalışmalar çok eskiye dayanıyor olsa da insanlar gök cisimlerinin hareketleri hakkındaki ayrıntılı bilgileri teleskoplar sayesinde elde etmişlerdir.
Hollandalı gözlükçü Hens Lippershey 1608 yılında teleskobu icat etmiştir. Bu ilkel teleskop cisimleri gerçek boyutlarından beş kat daha büyük göstermekteydi. Astronomide kullanılacak ilk teleskop İtalyan bilim adamı Galileo tarafından yapıldı. Galileo teleskopla yaptığı inceleme sonucunda Venüs’ün görünüşünün değiştiğini gözlemlemiştir. Böylece gezegenlerin Dünya’nın değil de Güneş’in çevresinde döndüğünü ispatlamıştır.
Galileo gibi teleskoplar yardımı ile gök cisimlerinin hareketlerini ve yapısını inceleyen bilim insanlarına gök bilimci denir.
Zaman ilerledikçe teleskopların yapısında da oldukça farklılıklar gözlemlenmiştir. Aynalı teleskoplardan sonra radyo teleskopları bulunmuştur. Dünya’nın en büyük teleskobu olan Keck teleskobu, çok sönük ve uzak gök cisimlerinin görünmesini sağlamıştır. Teleskoplar ve diğer teknolojik araçlar kullanılarak uzayla ilgili araştırmaların yapıldığı gözlemevleri, ışık kirliliğinin olumsuz etkilerinden dolayı şehir dışlarındaki sakin yerlerde bulunur. Çünkü bulutlar ve şehir ışıkları teleskoplarla gözlem yapmayı zorlaştırır.
Dünya üzerinde bulunan teleskopların kullanım yeterliliği Dünya’nın atmosferi nedeniyle azalmaktadır. Bu nedenle gök bilimciler uzaya yerleştirilen bir teleskoptan çok net görüntüler alınabileceğini düşünmüştür.
Bu düşüncenin sonucu olarak 1990 yılında Discovery uzay mekiği, Hubble uzay teleskobunu Dünya’nın yörüngesine yerleştirmiştir. Böylece uzay hakkında birçok fotoğraf ve bilgi elde edilmiştir.
Uzay ve gök cisimleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için görevlendirilen insanlara astronot denir. Ruslar ise kozmonot kelimesini aynı anlamda kullanırlar.
Uzaya fırlatılan ilk araçlarda insan bulunmuyordu. Bu insansız uzay araçları yeryüzündeki üslerden idare ediliyor ve hareketleri tamamen elektronik haberleşme sistemiyle ayarlanıyordu.
Zamanla gelişen teknoloji sayesinde Mars’a ve Venüs’e uzay sondaları gibi çeşitli uzay araçları gönderildi. Mars’ın ve Dünya’nın çevresine uydular yerleştirildi. Uzay istasyonları kuruldu. Farklı uzay teleskopları yörüngelerine yerleştirildi.
Ülkemizdeki bazı gözlemevleri:
6 TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü
ODTÜ Gözlemevi
