Titreşim ve ses nasıl oluşur? Titreşim ve sesin oluşmasında nasıl bir ilişki vardır? Titreşim ve ses nedir, hakkında bilgi.
TİTREŞİM ve SES
Bir çanın verdiği ses, sadece bir metal çanağa vuran bir tokmağın sebep olduğu titreşimlerdir. Çanın titreşimleri çevresindeki havayı ileri iter, geri çeker, o hava da daha ötedeki havayı ileri geri hareket ettirir. Böylece çanın titreşimleri, ses halinde kulaklarımıza iletilir.
Bir ses veren her şey titreşmektedir ve titreşen her şey bir ses verir. Bir cismin titreşme hızı, verdiği sesin «perde» sini ya da notasını belirtir. Eğer bir testereyi, bir tahta parçasındaki çatlağa sokar, testerenin demir levhasını büker ve bırakırsanız, testere levhası titreşecektir. Eğer testere yarığa pek az girmişse yavaş titreşecek ve alçak bir nota mırıldayacaktır. Ama, testere yarığa daha çok sokulursa (başka bir deyimle, titreşecek kesimin uzunluğu daha küçük olursa) titreşimler daha çabuk ve vereceği sesin perdesi daha yüksek alacaktır.
Bildiğimiz bir bahçe salıncağı, hareket halindeyken titreşmektedir; ama verdiği sesi duyamazsınız; bir beyzbol sopasının çok yüksek perdeli cızırdamasını da pek az kimse işitebilir. Bunların nedeni, bazı titreşimlerin ses olarak duyamayacağımız kadar çok yavaş, başkalarının da çok hızlı olmasıdır. Başka türlü dile getirirsek, bazı notalar insan kulağının sezemeyeceği derecede alçak, bazıları da çok yüksektir. Ortalama olarak, ses halinde duyabildiğimiz notaların menzili yaklaşık olarak saniyede 20 titreşimden (hafif bir hırlama) yaklaşık olarak saniyede 20.000 titreşim (yüksek perdeli delici bir ağlama) arasında değişir.
Titreşen bir testerenin verdiği ses, titreşimin çabukluğuna bağlıdır. Bu ise titreşecek kısmın uzunluğuna bağlıdır. Uzunluk küçük olduğu oranda titreşimler çabuktur ve sesin perdesi daha yüksektir.
Titreşen bir testere havayı «döver» ve kulağımıza gelen şey havanın titreşimleridir. Ama, bir katı cismin içinden de ses işitebilirsiniz. Eğer bir metal putrel, kalın bir duvarın iki yanından çıkıyorsa, ve bir kimse uçlardan birine bir çekiçle vurursa, duvarın öbür yanındaki uca kulağınızı koyarak ses duyabilirsiniz. Bir sıvı içinden de ses alabilirsiniz. Su altında yüzen bir kimse, bir motorlu kayığın yakınındayken, motorun gürültüsünü güzelce işitebilir. Arasından ses işitemeyeceğiniz şey boşluk (vakum) tur. içinde asılı bir zil bulunan fanustaki hava boşaltılır ve zil çalınırsa, hiç bir ses işitemezsiniz. Zil, normal olarak titreşmektedir; ama, çarpabileceği hava yoktur. Başka bir deyimle, titreşimlerini kulağınıza iletecek bir araç yoktur.
Titreşimler HAVA içinden geçer.
Bir çanın titreşimleri hava içinden iletilir ve ses halinde kulaklarımıza çarpar.
Titreşimler KATILAR içinden geçer.
Bir katı cisim içinden de ses alabilirsiniz; çünkü, o da titreşimleri iletir.
Titreşimler SIVILAR içinden geçer.
Bir sıvı da titreşimleri iletir; örneğin su altındayken ses duyabilirsiniz.
Ama, ses BOŞLUK içinden iletilmez.
Boşluk içinden ses alamazsınız; çünkü, titreşimler kulaklarımıza taşınmaz.
