Yusuf Has Hacib Kimdir? Hayatı, Biyografisi, Eserleri ve Kutadgu Bilig

0
Advertisement

Yusuf Has Hacib kimdir ve ne yapmıştır? Yusuf Has Hacib hayatı, biyografisi, eserleri ve Kutadgu Bilig hakkında bilgi.

Yusuf Has Hacib

Yusuf Has Hacib

Yusuf Has Hacib; divan şairidir (11. yüzyıl). İslâm uygarlığı etkisindeki Türk edebiyatının en eski ilk eserinin yaratıcısı üzerinde çok şey bilinmiyor (Kutadgu Bilig). Balasagun Kenti’nde doğup orada çalıştığı, şiirinin bazı yerlerinden sezilmektedir. Karahanlılar döneminde eserini o zamanın ve yerin hükümdarına sunduğu kesindir: Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han (1069). Has Hâcib diye alınması, hükümdarın bağışladığı mabeyncilik (saray iç hizmeti) görevindeki özel yerinden ötürüdür.

Kutadgu Bilig, İslâm uygarlığı etkisindeki Türkçenin en eski (Ümmet Çağı edebiyatının bilinen ilk) eseri; Yusuf Has Hâcib’in yazdığı ilk Türk mesnevisi (1069-1070). Aruz ölçüsüyle, mesnevi biçiminde didaktik (öğretici, eğitici) özellikle, ahlak, politika, felsefe düşüncelerini işleyen nazımla bir ‘siyasetnâme’ “Güç ve kutsallık, mutluluk veren bilgi” anlamına gelen adıyla siyasetname türünün en eski ürünlerinden biri olan eser, devlet yöntemlerini, yurt ve halk için yararlı bilgi ilkelerini, devlet örgütü içindeki çeşitli görev ve işlerin haklar-ödevler karşılıklığını, toplum yaşayışındaki temel öğeleri, toplum katlan arasındaki ilişki biçimlerini, insan bilgisinin özünü ve değerini, erdemli bir yaşamın yollarını, hükümdarlık yetisinin yetki ve haklarını, en iyi yönetim ve egemenlik için bunların kullanım koşullarını açıklayan bir öğüt-hikmet (bilgelik) manzumesidir.

Kutadgu Bilig

Kutadgu Bilig;

XI. yüzyılda Yusuf Has-Hacib tarafından yazılan Kutadgu Bilig, o zaman, Doğu Karahanlı devletinin hakanı olan Tabgaç Buğra Karahan’a sunulmuştur. Kutadgu Bilig, «Saadet veren ilim» anlamına gelmektedir. Bu eserin özellikleri şöylece sıralanabilir :

Advertisement
  1. Eserin konusu, toplum yaşamındaki bozuklukları düzeltecek, insanları mutlu edecek yollan bulmak; bu yolları devrin hakanlarına öğütler halinde göstermektir.
  2. Dil, Doğu Türk lehçesi (Hâkaniye lehçesi) dir.
  3. Aruz ölçüsü kullanılmıştır. Kullanılan ölçü Acem Şehnâme’sinin ölçüsü olan Fa’ûlün fa’ûlün fa’ûlün fa’ûldür.
  4. Mesnevi şeklinde yazıldığı halde, eserde ulusal nazım şeklimiz olan 173 tane mâni (dörtlük) vardır.
  5. Eserde birçok cinaslı kafiye kullanılmışsa da mesnevi yolunda yazılan metinde daha çok yarım kafiye kullanılmıştır.
  6. Birçok alliteresyon ve seci’ler vardır.
  7. Türkçe, aruza uygulanmak istendiğinden mısralardaki ses ahengi pürüzlüdür.
  8. Eserin baş taraflarında, Arapça ve Farsça sözcükler, yok denecek kadar azdır. Fakat ilerledikçe, Türkçe’yi aruza uydurmaktaki güçlük nedeniyle, Arapça ve Farsça sözcüklerin yoğunlaştığı görülür.


Leave A Reply