Selahaddin Eyyubi kimdir? Büyük İslam komutanı ve devlet adamı olan Selahaddin Eyyubi hayatı ile ilgili bilgiler.
İslam hükümdarlarının en büyüklerinden biridir. Babası Necmettin Eyyûp ile amcası Şirkûh, Zeng’ler’in (Musul Atabeylerinin) hizmetinde en yüksek görevlere çıkmışlardı. Selahattin de Türk subayı olarak Zengi sarayında yetişti, Sultan Nurettin Zengi’nin güvenini kazandı.
O sıralarda Mısır’daki Arap Fatımi Devleti çok zayıflamıştı. Fırsatı yakaladığını anlayan Nurettin Zengi, Şirkûh’u Kahire’ye yolladı, yanına onun yeğeni genç Salahattin’i de kattı. Salahattin’e ikbal kapılarını açan, bu Mısır seyahati oldu. Nurettin Zengi’nin desteği olmaksızın yıkılacağını anlayan Fatımi Sultanı, Şırkûh’ü kendine vezir (başbakan) yaptı. 1169’da Şirkûh ölünce, 30 yaşında bulunan Salahattin, Mısır’a vezir oldu; resmen Sultan Nurettin’e bağlıydı ama, olaylar, ikisinin arasını açtı. Kahire’ye oğlunun yanına gelen Necmettin Eyyûp, Salahattin’e bağımsızlığa gitme yollarını araştırmasını öğütlüyordu. Çünkü Mısır, Nurettin’in ülkelerinden çok daha zengin, önemli bir ülkeydi. Yalnız, Salahattin, Nurettin’in ölümüne kadar, kendisini yetiştiren bu büyük adama karşı açıkça cephe almak yoluna gitmedi.
Salahattin, 1171’de Fatımi Halifesi’ni tahttan indirdi, hutbeyi iki yüz yıl önce olduğu gibi Bağdat’taki Abbasi Halifesi adına okuttu. Böylece, Şii olan Fatımi’lerin saltanatı tarihe karıştı, Sünni İslam dünyası birliğe kavuştu. Bu, İslam tarihinin en önemli olaylarından biridir.
Bunun üzerine, bütün Sünni Müslüman aleminin minnetini kazanan Salahattin, emsalsiz bir itibar sahibi oldu. Bu sıralarda Sultan Nurettin öldü, iki hükümdar arasında bir çarpışma kendiliğinden önlenmiş oldu; zira Türk Atabeyi Mısır’a girmeye hazırlanıyordu. Salahattin, ona karşı koyamayacağını anladığından, kardeşi Turan-Şah’ın 1173’te fethettiği Yemen’e sığınmaya karar vermişti.
“An-Nasır Salahattin Yusuf” adı ile Mısır sultanı (imparatoru) olan Salahattin artık rakipsiz kalmıştı. Böylece, Eyyûbi (Eyyuplular) saltanatı resmen kurulmuş oldu. Salahattin Eyyûbi, Zengiler’in Türk ordusunu hizmetine aldı, İslam aleminin en güçlü devletini kurdu. Az zamanda Mısır’dan başka Yemen’i, Hicaz’ı, Suriye’yi, Lübnan’ı, Filistin’in Haçlılar’ın elinde bulunmayan kısmını, Elcezire’yi, Basra’yı, Bingazi’yi, Diyarbakır’ı, Nübye’yi (Kuzey Mısır Sudanı’nı) imparatorluğuna kattı. Sıra Haçlılar’a gelmişti.
Haçlılar’a Karşı
Selahattin, 5 Temmuz 1187’de Filistin’in Taberiye bölgesinde Hattıyn (Hıttıyn) köyü yakınlarında büyük Haçlı ordusunu yakaladı, tamamen yok etti; bu, Ortaçağ tarihinin dönüm noktası olaylarındandır. Kudüs, 88 yıllık bir Haçlı işgalinden sonra Müslümanlar’ın eline geçti. Haçlılar 1099’da Kudüs’e girdikleri zaman, kedilere, varıncaya kadar bütün canlı yaratıkları boğazladıkları halde, Salahattin, bir tek Hıristiyan’ın burnunu kanatmadı; bu Ortaçağ anlayışına göre şaşılacak bir şeydi.
Kudüs’ün düşmesi, Haçlı seferlerinin en ünlüsü olan III. Haçlı Seferi’nin düzenlenmesine yol açtı. Almanya İmparatoru Friedrich Barbarossa, Fransa Kiralı Philippe-Auguste, İngiltere Kiralı “Aslan Yürekli” Richard sefere katıldılar. Bu seferde Haçlılar, Salahattin’in karşısında hiçbir şey elde edemediler; bu savaş yeniden on binlerce Haçlı’nın Kutsal Topraklar’da ölmesinden başka bir sonuç vermedi.
Salahattin Eyyûbi, 1193’te öldü. Türbesi Şam’dadır, Müslümanlar’ın ünlü ziyaret yerlerinden biridir. Salahattin öldüğünde 54 yaşındaydı. Sultanlığı 21,5 yıl sürmüştür. İmparatorluğu kendisinden sonra kardeşleri, oğulları, yeğenleri arasında parçalandı, Selçuklular’da olduğu gibi, birçok Eyyûbi devleti kuruldu. Bunlar, Kahire’deki Mısır sultanini baş tanıyorlardı.
Dünya tarihinin önemli kişilerinden olan Salahattin Eyyûbi, Batı’da da, Doğu’da örnek hükümdar olarak kabul edilmiştir. Sert şartların hüküm sürdüğü Ortaçağ’da Salahattin cömertlikle, hoşgörürlükle davranmış, düşmanlarını bile kendine bağlamak yoluna gitmiş, gerekmedikçe kan dökmekten kaçınmıştı. Batı’da “Saladin” diye tanınmıştır, hakkında yüzlerce roman, hikaye, piyes yazılmış, birçok kere filmi yapılmıştır. Salahattin büyük başarılarını ezici çoğunluğu Türk olan bir ordu ile sağlamıştır. Kültür, edebiyat ve sanatı olağanüstü korumuş, bilginlere büyük saygı göstermiştir.
