Hüseyniye nedir, ne demektir? Hüseyniye öğretisinin özellikleri nelerdir, Hüseyniye hakkında bilgi.
Hüseyniye
Hüseyniye; Ebu’l-Hüseyin Muhammed bin Ali el-Basri’nin (ö. 1044) geliştirdiği kelam öğretisi. Önceleri Mutezile içinde yer alan Ebu’l-Hüseyin sonradan bazı konularda Sünni kelamcılara yaklaşmıştır.
Hüseyniyeye göre Tanrı’nın varlığı zatı (özü) ile özdeştir. Tanrı her şeyden başkadır; bu başkalık onun zatından gelir, zatına eklenmiş değildir. Tanrı’nın diri (hayy) oluşu, onun bilme yeteneğini ve gücünü dile getirir; bir başka deyişle Tanrı’nın diriliği olanaklarının sürekliliğidir. Hüseyniye, Tanrı’nın başka sıfatlarını da bilgi ve güce ya da yalnızca bilgiye indirgeme eğilimindedir. Tanrı’nın zatı, olayları meydana gelirken bilmesini sağlar; bu bilgi olaylar durunca durur. Bu sav, Tanrı’da hadis (sonradan olma, yaratılmış) şeylerin bulunabileceği anlamına geldiği gerekçesiyle eleştirilmiştir. Ebu’l-Hüseyin ise Tanrı’nın değişikliğe uğramadığını, değişikliğe uğrayanın bilgi değil, bilgililiğin Tanrı’yla ilişkisi olduğunu öne sürer; bunlar da zatın göreli durumlarıdır.
Hüseyniyeye göre, Tanrı insanda eylem yapma isteğini ve gücünü yaratır; istek ve güçte eylemi zorunlu kılan bir şey vardır. Eğer bir neden varsa, eylem zorunlu olarak onu izler. Bir neden yoksa eylem de olanaksızdır. Kötü bir eylemde, onu kötü yapan bir nitelik vardır; dolayısıyla kötü eylemlerin kötülüğü usla kavranabilir. Ama iyi eylem için durum böyle değildir. Bir eylem, hakkında her şeyi bilen ve yapabilme gücü olan kimsenin yapmaması durumunda kötüdür.
