Epitel Dokunun Özellikleri nelerdir? Epitel doku nerede bulunur, çeşitleri nelerdir, yapıları nasıldır? Epitel doku hakkında bilgi.
Epitel Dokunun Özellikleri
Epitel Doku; Vücudun dış ve iç kısımlarını örten bir dokudur. Meselâ derinin üst yüzeyi ile sindirim sisteminin iç yüzeyini örten doku, epitel dokudur.
Epitel dokusunu oluşturan hücreler birbirlerine çok yakındır. Hücreler arasında çok az ara madde bulunur. Bütün doku, bağ dokusundan yapılmış bir “taban zan” üzerine oturur. Epitel dokusu örtü epiteli ve salgı epiteli olmak üzere iki büyük grupta incelenir.
Örtü epiteli tabaka teşkil edip etmemesine göre tek tabakalı ve çok tabakalı epitel olarak ikiye ayrılır.
Epitel Doku Çeşitleri
Tek tabakalı epitel dokusu, hücrelerinin şekline göre yassı, kübik ve silindirik epitel diye üçe ayrılır.
Yassı epitel hücreleri, yandan bakıldığı zaman yassı görülür. Hücreler arasında boşluk yok denecek kadar azdır. Kan damarlarının iç yüzeyini kaplayan epitel yassı epiteldir.
Kübik epitel, küp şeklindeki hücrelerin yan yana sıralanması ile meydana gelir. Omurgalı böbreklerinde ve tiroid bezinde bulunur.
Silindirik epitel, silindir şeklindeki hücrelerden meydana gelmiştir. Bu doku, omurgalıların solunum yolları, ince bağırsak, mide gibi organlarını astarlar. İnce bağırsaklarda bulunan silindirik epitel dokusu emme görevi yapar. Emilen besin maddeleri ince bağırsaktan kana verilir. Bazı silindirik epitel hücrelerinin üst yüzeyi sillidir. Bunlara “silindirik silli epitel” denir. Siller hareketli olup, yabancı cisimleri tutmaya veya dışarı atmaya çalışır.
Çok tabakalı epitelde, hücreler birden fazla tabaka teşkil edecek şekilde sıralanmıştır. Çok tabakalı epitel dokusunun üst yüzeyindeki hücreler silindirik, kübik veya yassı olabilir. Omurgalıların derisinde çok tabakalı epitel dokusu bulunur. Bu dokunun tabanındaki hücreler silindirik, ortadaki hücreleri kübik, üst kısımdakiler ise yassıdır. İnsan derisinde olduğu gibi, genellikle yüzeyde bulunan yassı epitel hücreleri ölüdür. Bu ölü hücreler, daha alttaki canlı hücreleri ısı, ışın, deterjan ve kimyasal maddeler gibi dış etkilerden korur. Çok tabakalı epitel dokusunda hücrelerin arasında kan damarları yoktur. Hücrelerin beslenmesi ve artık maddelerin dışarıya atılması difüzyonla gerçekleşir.
Epitel dokusunu meydana getiren hücreler özel bir salgı yapma yeteneğine sahipse, böyle epitele salgı epiteli denir. Bu epitel hücreleri tarafından salgılanan maddeler, organizma için gereklidir. Bez epiteli, tek hücreli ve çok hücreli olmak üzere ikiye ayrılır.
Bez Epiteli
Tek hücreli bezler, basit, silindirik bir epitel hücresinden ibarettir. Salgı yapan silindir şeklindeki bu hücreye “goblet” hücresi denir. Toprak solucanının derisinden, omurgalı bağırsağından ve solunum organlarından salgılanan mukus, goblet hücrelerinin ürünüdür.
Çok hücreli bezler, birden çok salgı yapan hücrelerden meydana gelir. Kanallı ve kanalsız olmak üzere iki çeşit bez vardır. Kanallı olanlara ekzokrin, kanalsız olanlara da endokrin bezler denir. Tükrük salgılayan bezler ile sindirim enzimleri salgılayan bezler, kanallı bezlerdendir. Kanalsız bezlerin salgılarına “hormon” denir. Bu salgılar doğrudan kana verilir. Hipofiz, böbrek üstü ve tiroid bezleri kanalsız bezlerdendir.
Yukarıda açıklanan epitel dokulardan başka, dışarıdan gelen uyartıları almaya yarayan duygu epitelleri de vardır. Burunda bulunan koku epiteli ile dildeki tad epiteli insandaki duygu epiteline örnektir.
