Kalp nerededir? Kalbimizin görevleri nelerdir, nasıl çalışır, özellikleri, yapısı nasıldır? Kalp hakkında bilgi.
KALP (YÜREK); kanın vücutta dolaşımını sağlayan organdır. İçi boş güçlü kaslardan oluşur. İki akciğer arasına mediyastin boşluğuna yerleşmiştir. Üzeri perikard adı verilen zarla çevrilmiş kastan oluşur. Bu zar kası korur. Fakat kalbe kasılıp-gevşeme serbestliği verecek kadar bir bolluğu da vardır. Kalbin biçimi yaklaşık tersine çevrilmiş ve yassılaşmış bir koniyi andırır. Normal kalp ağırlığı erkekte yaklaşık olarak 265 gr, kadında ise 230 gr kadardır.
Çeşitli canlılarda kalp odacık sayısı değişiktir. Omurgalılardan balıkların kalbi iki gözlü, kurbağaların üç gözlüdür. Sürüngenlerin kalbi üç gözlüdür; fakat alt göz yarım perdeyle ayrıca bölünmüş gibi durur. Sürüngenlerde yalnızca tam olarak ayrılmış dört bölüm bulunur. Kuşlar ve memelilerde de kalp dört bölümdür. Bu bölümlerden üstte olanlara kulakçık (atrium), alttakilere ise karıncık (ventrikül) adı verilir. Kalbin sol tarafında temiz, sağ tarafında ise kirli kan bulunur. Karıncıklarla kulakçıklar arasında birer kapakçık bulunur. Bu sayede yukarıdan aşağıya doğru kan akımı vardır. Fakat karıncık kulakçığa doğru ya da yanlara doğru kan akımı olmaz. Sağdaki kapakçık üçlü, soldaki ise ikilidir. İkili kapakçığın tıpta kullanılan adı mitrali-dir. Kalp kapakçıkları doğuştan ya da sonradan olan bir hastalık sonucu dar olursa, kanın kapakçıktan karıncığa geçişi zorlaşır. Bu duruma kapakçık darlığı denir. Bir hastalık sonucu kapakçıklardan biri ya da ikisi yıpranmış sa ve yıpranmadan ötürü görevini yerine getirmiyorsa kapak yetmezliği söz konusu olur. Kalpte ayrıca sol karıncıktan aorta, sağ karıncıktan akciğer atardamarına açılan kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıkları da yetmezlik olayı ortaya çıkabilir. Kalp çeperleri üç kattır. Bunlar epikard (dışkat), miyokard (orta kat) ve endokard’tır (iç kat). Epikard ince bir yaprakçıktan oluşur. Kalp dış zarının içi bölümü bu ince zarla, kalbin üzerine kapanarak miyo-karda az çok yapışır. Miyokard çok önemli bir kattır. Kalp kası da denir. Kalbin etli bölümünü oluşturur. Çizgi kastan oluşur. Kalbin hareketi, yani kasılıp gevşemesi ve bunların sonucu olarak kulakçık ve karıncık kasılma ve gevşemeleri kalp kasının kasılma yeteneğinin sonucudur. Kalbin emme-bas-ma tulumba, gibi işlemesi sonucunda kanın atardamarlar, toplardamarlar ve kılcal damarlar içinde hareket etmesi kasılma ve gevşemelerin düzenine bağlıdır. En iç kat olan endokard (kalp içi zarı) ince saydam bir zardan oluşmuştur. Kalp kasının içini döşeyen bu kat, kalbin boşluklarındaki kanla doğrudan doğruya temastadır. Kalp çeperini temiz kanla besleyen damarlara koroner atardamarlar, solunum artıklarını kalp dokusundan temizleyen damarlar ise koroner toplardamarlardır. Kalp çeperinin sinirleri sempatik sinir ve vagus uzantılarına bağlıdır. Sempatik sistem kalp kasının kasılma hareketinde hızlandırıcı, vagus ise hızı azaltıcı eki yaparlar. Normal insanda kalp, dakikada 70-80 kez kasılarak bir insanın tüm kanıkın dolaşımını sağlar. Kalbin dakikadaki vuru sayısına nabız adı verilir. Çeşitli koşullar kalbin vuru sayısını etkiler. Örneğin fiziksel aktivite ve heyecan böyle bir etki yapar. Kanın kalbin sol karıncığından pompalanıp tüm vücudu dolaştıktan sonra sağ kulakçığa dönmesine “Büyük Dolaşım”, kirli kanın sağ karıncığından akciğer atar damarıyla akciğere gönderilip temizlendikten sonra sol kulakçığa dönmesi olayına “Küçük Dolaşım” denir. Kalbin koroner toplardamarı kalp çeperinin kirlikanını sağ kulakçığa getirir ve buradan temizleneceği yere gitmesini sağlar.
Kalbin çalışma potansiyeli EKG adı verilen aletle ölçülür. EKG’deki bozukluklar kalpteki bozuklukların anlaşılması için ipucu oluşturur. Günümüzde kalp hastalıklarında Röntgen ekolu ultrasonografi, sintigrafi, anjiografi yöntemleri büyük kolaylıklar sağlar. Kalp hastalıkları sonradan gelişeceği gibi doğuştan da olaşabilir. Doğuştan kalp hastalıklarının başında konjenital siyanoz (mavi hastalık), sağ kulakçık-karıncık kapağının darlığı ve iki kulakçık ya da karıncık arasında perikardit (lap zarı iltihaplanması), miyokardit (miyokard iltihaplanması), endokardit, kapakçıkların daralması ve yetmezliği, anjin dö puatrin, aritmi, kalp yetmezliğidir. Kalbin en önemli sorunu ise koroner arterde zamanla ortaya çıkan daralmalardır. Bu dar bölgeye gelen bir pıhtının tıkanması sonucu kalp krizi oluşur. Daralmalara karşı iyi sonuç veren ilaçların bulunması, zorunlu olursa koroner by pass adı verilen ameliyatın başarıyla uygulanabilmesi ölüm oranının oldukça azaltmıştır. Kalp hastalıklarında son çare olan kalp nakli ise halen geliştirilmeye çalışan bir yöntem halindedir. Bunun da son aşaması dünyada oldukça az denenmiş olan yapay kalp çalışmalarıdır.
