Altay dilleri ile ilgili bilgiler. Altay dillerinin özellikleri ile ilgili bilgiler
Altay Dilleri, Ural-Altay dillerinin iki kolundan biri. Dilbilimciler Altay dilleri konusunda görüş birliğine varamamış, hangi dillerin bu dil ailesi içine girdiği kesinlik kazanmamıştır. Genel olarak, Türkçe, Moğolca, Tunguzca ve Mançucanm Altay dillerini oluşturduğu kabul edilir. Korece ve Japoncanın da Altay dilleri içinde yer aldığını öne sürenler vardır. Bir başka görüşe göre, Türk lehçe ve ağızları Ana Türkçe denilen tek bir dilden türemiştir.
Türkçe, Moğolca, Tunguzca ve Mançuca arasındaki benzerliklerin yakın komşuluk ilişkilerinden mi, yoksa ortak bir ana dilden mi kaynaklandığı konusu tartışmalıdır. Sözcük yapısı açısından Altay dillerinin Eklemeli-Yapışkan (Agglutinat) Diller Grubu’na girdiği kabul edilir. Bu tür diller, sözcüklerin asıl köküne eklenen ekler yoluyla sözcük türetilen dillerdir (Oda, oda+cık, oda-sız vb). Altay dillerinde benzer sözcüklerin dışında şu ortak özellikler vardır: Sözcük yapımı ve çekimi son eklerle olur, ses uyumu vardır; sözcüklerde erkeklik-dişilik yoktur; ad çekiminde yalın hal eksizdir; belirten öğe, belirtilenden, sıfat addan önce gelir ve biçim değiştirmez; cümlelerde genellikle özne başta, fiil sondadır; fiiller gibi ad soyundan sözcükler de (sıfat, zarf vb) yüklem olabilir ve biçim değiştirmez.
Altay dili lehçelerinin hepsinde, dudak ünlüleri bulunan sözcüklerde uyum yasası kesinlikle egemendir. Bu kuralın dışında yalnız uzun “i” kalır. “O” ünlüsünün kendisinden sonra gelen ünlülere etkisi zayıftır. “Ö” ise tersine etkilidir. Sözcüklerin başında her zaman sağır ünsüzler (ç, k, p, s, ş, t), ortada iki ünlü arasında her zaman sesli ünsüzler (b, c, d, g, ğ, z) bulunur. Bunun dışında kısa ünlülerin yanında uzun ünlüler de bulunur, kişi eklerinin kısaltılması eğilimi vardır.
Altay dilleri 1930’dan bu yana yazı dili niteliği kazanabilmişlerdir. Aynı tarihten beri Şor boyunun yazı Türkçesi Abakan Türkçesidir. Öteki boylardan Sagay, Beltir, Kaşin, Koybal ve Kızıllar yine 1930’dan bu yana Khakas adı verilen bir yazı dili kullanırlar. Günümüzde Rusya Federasyonu’nda yaşayan birçok Türk kökenliler gibi Altay Türkleri de Kiril alfabesi ile dillerini yazarlar.
