Arjantin Hangi Kıtada Yer Alır? Arjantin’in Yerlileri, İlk Yerleşimlerden Bugüne

0
Advertisement

Arjantin hangi kıtada yer alır? Arjantin’in coğrafi konumu, yer şekilleri, yerlileri, ekonomisi, tarihçesi hakkında kısaca bilgiler.

Arjantin Haritası

Arjantin Haritası

ARJANTİN

Batıda And Dağları ile sınırı olan Arjantin, Güney Amerika’nın ikinci büyük ve dünyanın sekizinci büyük ülkesidir.

Yüzölçümü: 2.766.890 kilometrekare
Başkenti: Buenos Aires
Dili: İspanyolca
Para Birimi: Arjantin Pezosu

Arjantin’in kuzeyinde iki sıcak ve yağışlı bölge bulunmaktadır; Büyük Chaco ve Mezopotamya. Orta bölgelerde Pampa adı verilen bereketli çim düzlükler bulunurken güneydeki Patagonya büyük bir çöldür. En güneyde ise soğuk ve rüzgarlı Ateş Toprağı (Tierra del Fuego) bulunur.

Arjantin’in başkenti Buenos Aires’in anlamı “iyi rüzgar” demektir. Şehir, dünyanın en büyük limanlarından birine sahiptir.

EŞSİZ VAHŞİ YAŞAM

Jaguarlar, maymunlar ve tapirler kuzeydeki yağmur ormanlarında yaşarlar. Patagonya’da ise benzeri bulunmayan pudu (küçük bir geyik cinsi), rhea (uçamayan, devekuşuna benzeri bir kuş) gibi hayvanlar yaşamaktadır.

Advertisement
KASABA SAKİNLERİ

Çoğu Arjantinlinin ataları Avrupalıdır. Mestizolar (Avrupalı ve kızılderili karışımı) nüfusun % 15’ini oluşturur. Yetenekli kovboy gaucholar düzlüklerde sığır güderler. Nüfusun %90’lık bölümü şehirlerde ve kasabalarda yaşamaktadır. Çoğu et entegre tesislerinde ve yün ve post gibi çiftlik ürünlerini işleyen fabrikalarda çalışmaktadır.

İSPANYOL HAZİNE AVCILARI

İspanyol kaşifleri 1516 yılında Arjantin’e ulaştılar. Hazine arıyorlardı ve ülkeye Latince “gümüş” anlamına gelen “argentum” adını verdiler. Kısa bir süre sonra Avrupalı yerleşimciler ülkeye geldiler ve verimli topraklarda çiftçilik yaparak zengin oldular.

MODERN ZAMANLAR

300 yıllık İspanya egemenliği, 1816 yılında Arjantin’in bağımsızlığını ilan etmesiyle birlikte son buldu. 1930’lardan bu yana ülke askeri darbeler ve yüksek işsizlik gibi birçok sorunla karşılaşmaktadır. 1982 yılında Arjantin İngiltere’ye bağlı olan Falkland Adaları’nı işgal etti ancak yenilgiye uğradı. 1983 yılında yapılan seçimlerle askeri yönetim sona erdi.

arjantin

Kaynak: pixabay.com

Arjantin Tarihi, İlk Yerleşimler

Bugün Arjantin dediğimiz yere gelen ilk Avrupalının Juan Diaz de Solis olduğu sanılmaktadır. Bu seyyah 1516’da İspanya adına keşfe çıkmış, bu arada La Plata körfezini bulmuştur. Solis’in Uruguay kıyılarında yerliler tarafından öldürülmesi üzerine, onun başladığı keşif işine 1526 da Sebastian Cabot devam etti. Cabot yerlilerle dost olmasını bildi. Kendisine Yerlilerin gümüş hediye etmesi üzerine körfeze «gümüş» anlamına gelen La Plata adını verdi.

İlk yerleşme:

Arjantin topraklarına ilk yerleşme hareketi 1535 yılında başlarsa da ilk sürekli yerleşme Juan de Garay’ın önderliğinde 1580’de olmuştur.

Bu bölgede İspanyollara karşılık Portekizliler de 1679’da Colonia adı altında bir koloni kurdular. İspanyol bölgesi ile Colonia arasında kesin bir sınır olmaması uzun zaman kargaşalıklara sebep oldu.

Advertisement

İspanyollar, kolonilerini Portekizlilerce İngilizler’e karşı korumak için, büyük bir birleşme hareketine giriştiler. 1776’da bir genel valilik kuruldu. Portekizliler Colonîa’dan atıldılar, Arjantin’in sınırları kesin olarak belli oldu. Artık, Buenos Aires 20.000 nüfuslu bir şehirdi. Genel bir valilik kurulması da İspanya ile ticaret imkanlarını genişletmiş, memleket gelişmeye başlamıştı.

Bağımsızlık Savaşı:

Arjantin 1806-1807 yıllarında İngilizlerin işgal teşebbüslerini püskürttükten sonra, 1810’da büyük bir ihtilal merkezi haline geldi. Arjantinliler artık İspanya hakimiyetinden kurtulmak, bağımsız bir devlet olmak istiyorlardı. O sırada Napolyon’un İspanya’yı işgal etmiş olması Arjantin’in bağımsızlık davasını oldukça kolaylaştıracaktı. Ancak bağımsızlığın ilanı 1816’ya kadar gecikti, 1817’den itibaren General Jose de San Martin kumandasındaki birlikler İspanyol ordularını yenmeye başladılar. Bu tarihten başlayarak 10 yıl süren devre Arjantinliler için tam bir savaş çağı oldu. En sonunda, 1826’da kurucu meclis kuruldu. Buenos Aires başkent oldu, Bernardino Rivadavîa ilk cumhurbaşkanı seçildi. Yalnız, kargaşalıklar henüz bitmemişti. 1829’da Juan Manuel de Rosas adında bir askeri lider idareyi ele geçirerek diktatörlük kurdu.

İç Savaşlar:

Rosas 1852’de devrildi, yeni anayasa kabul edilerek Justo Jose de Urquiza cumhurbaşkanlığına getirildi. Fakat, bu da beklenen sükûneti getirememişti. Buenos Airesliler onu tanımadılar. Bîr müddet memleket iki başkentle idare edildi. Sonunda çıkan iç savaş General Bartolome Mitre’nîn zaferiyle sona erdi. Urquiza komutasındaki birlikler yenildi. Böylece General Mitre cumhurbaşkanlığına geldi (1862).

Arjantin bundan sonra bir gelişme devresine girdi. Tarım işleri ilerlemeye başladı, demiryolları yapıldı ve sığır yetiştirme işleri gelişti. Ancak, gene de iç savaşlardan kurtulamıyordu. 1912’de serbest seçim yapılmasını kabul eden bir kanun çıktı. 1916’da yapılan seçimleri Radikaller kazandılar.

Arjantin I. Dünya Savaşı’nda bağımsız kaldı. Fakat iç politika bir türlü düzene girmiyordu. 1930’da yapılan bir hükümet darbesiyle Muhafazakârlar iktidarı ele geçirdiler. 1943’te yeniden bir ihtilal oldu ve askeri bir topluluk işbaşına geçti. 1944’te memleketin idaresini General Edelmiro Farrell aldı, fakat A.B.D., İngiltere ve diğer devletler onu tanımadılar. 1945’te Amerika Devletleri arasındaki konferanstan Arjantin çıkarıldı. Çünkü Mihver Devletleri’ne (Almanya, İtalya, Japonya’ya) karşı da bir yakınlık göstermeye başlamıştı. Ancak 1945’te Mihver Devletleri’ne savaş ilan etmesi üzerine, İngiltere ile Amerika yeni Arjantin devletini tanıdılar, Arjantin Birleşmiş Milletlere da kabul edildi.

Peron Devri:

Edelmiro Farrell başkan iken ülkeyi asıl idare eden Juan Domingo Peron’du. 1946’da doğrudan doğruya kendisi cumhurbaşkanı oldu, 1955’e kadar memleketi diktatörlükle idare ettî. Karısı Eva Peron ona siyasî alanda büyük bîr destek oluyordu. Fakat 1952’de öldü. 1955’te yapılan bir hükümet darbesi ile de Peron devrildi, memleketten kaçtı. General Pedro Aramburu cumhurbaşkanlığına geldi. 1957’de kurulan Temsilciler Meclîsi 1853 Anayasasını kabul etti, 1958’de yapılan seçimlerde Dr. Arturo Frondizi cumhurbaşkanlığına seçildi.

Buenos Aires

Buenos Aires, Arjantin’in başkenti; Federal Bölgedir (199 km2). Plata Irmağı’nın 45 km genişliğindeki halicinin güneybatısında, Atlas Okyanusu’ndan 209 km içeride yer alır. Güney Amerika’nın en büyük kentlerinden biri, Arjantin’in en büyük limanı, endüstri, ticaret, yönetim ve kültür merkezidir. Ülkenin en verimli tarım bölgesi olan Pampa’nın doğu ucunda, büyük bir ırmak ulaşımı sistemiyle Uruguay, Paraguay ve Brezilya’ya bağlanır. Kent, çok geniş bir alanın endüstri, tarım ürünlerinin dağıtım ve dışsatım ürünlerini oluşturur. Ülkedeki endüstri etkinliklerinin 2/3’ü burada toplanmıştır (et konserveciliği, metalürji, otomobil montajı, petrol arıtımı, makine, dokuma, kimya, giyim, kâğıt, içki, tütün). Geniş caddeleri, yeşil alanları ve kalabalık bulvar kahveleriyle Avrupa kentlerini anımsatır. Rio de la Plata’daki eski kent merkezini, dünyanın en geniş caddelerinden 9 Temmuz (Bağımsızlık) Caddesi ikiye böler. Caddenin doğusunda kalan Plaza de Mayo, Başbakanlık Sarayı’nın (Casa Rosada), birçok yönetim yapısının ve eski belediye Cabildo’nun (18. yüzyıl) bulunduğu merkezi bir alandır. Buenos Aires Üniversitesi (kuruluşu 1821), Ulusal Kitaplık ve Teatro Colon Operası kentteki eğitim ve kültür kuruluşlarının en ünlüleridir. Kıtadaki İspanyolca konuşulan ülkelerde en çok okunan La Prensa ve La Nacion gazeteleri Buenos Aires’te yayımlanır. Çağdaş bir metro sisteminin yanı sıra, kente 33 km uzaklıkta Ezeiza’daki havaalanı, Güney Amerika’nın en büyük havaalanlarından biridir.

Tarih

Adını Sevilla denizcilerinin koruyucusu Santa Maria del Buen Aire’ den alan kente ilk yerleşenler, 1536’da Pedra Mendoza öncülüğündeki İspanyol altın arayıcıları oldu. Yerlilerin saldırılan karşısında 1539’da boşaltıldı. İkinci ve sürekli yerleşime açılması 1580’de Juan de Gray tarafından gerçekleştirildi. Buenos Aires, Meksika ve Peru’nun zenginlikleri karşısında, İspanyollar tarafından uzun süre geri bırakılmışlığına karşın, ticaretin gelişmesiyle giderek büyüdü. 1776’da İspanya Genel Valiliği La Plata’nın merkezi, 1880’de de Arjantin’in başkenti oldu.


Leave A Reply