Ayaz İshaki kimdir? Ayaz İshaki hayatı, biyografisi, eserleri, hikayeleri hakkında kısaca bilgi.
AYAZ İSHAKÎ (1878 – 1954)
Kazan ilinin Yavşirme köyünde doğan Ayaz İshaki, ilk ve orta öğrenimini medreselerde gördü, sonra Kazan’da açılan öğretmen okulunu bitirdi.
Öykü ve romanlarıyla tanındı. Çeşitli gazete ve dergilerde çalıştı. İl gazetesini ve Millî Yol dergisini çıkardı. Siyasal çalışmalarda bulundu. Millî eğitim, Rusya’da-ki bütün Türkler için eşit vatandaşlık hakları, Kazan Türklerinin bağımsız devlet kurmaları gibi konularda mücadele verdi. Avrupa’ya kaçtı. Daha sonra Türkiye’ye geldi. Siyasal ve edebî çalışmalarına buralarda devam etti. 1954’te Ankara’da öldü.
Çağdaş Kazan Türkleri edebiyatının öncülerinden olan Ayaz İshaki’nin bütün eserleri, rejim karşıtı sayıldığından Sovyet idaresince yasaklandı. Sovyetlerin dağılmasıyla kurulan Tataristan Muhtar Cumhuriyeti’nde İshaki’nin eserleri yeniden basılmaktadır. Eserlerinde ulusal, ahlâki konuları, Kazan Türklerinin Ruslara karşı verdikleri mücadeleleri ele alan İshaki, halka yönelik bir edebiyat anlayışını benimsemiştir.
Ayaz İshaki’nin yaşayışı, mücadelesi, eserleri göz önüne alındığında, Tanzimat edebiyatımızın önemli temsilcilerinden Namık Kemal ile benzerliklerini, hatta paralelliklerini yakalamak mümkündür. İkisi de ulus için yazmışlar; ulusal, manevî, ahlâkî, tarihî konuları işlemişlerdir. İkisi de vatan, ulus sevgisiyle siyasal çalışmalarda bulunmuşlardır.
Ayaz İshaki’nin Türkiye’de en çok tanınan eseri “Üyge Taba” (Eve Doğru) adlı romanıdır. Bu roman önce Kazan Türkçesiyle Berlin’de (1922), sonra da Türkiye’de (1941, 1967) basılmıştır. Romanda, Ruslar tarafından Türkiye’ye karşı savaşmak üzere gönderilen Miralay Demir Ali’nin, ölümü göze alarak Türkiye tarafına geçmesi ve idealleri anlatılır.
Başlıca Eserleri
Hikâyeleri : Aile Saadeti, Lokman Hekim.
Romanları: Tilenci Kızı, Tatarın Kızı, Eve Doğru (Üyge Taba).
Oyunları: İki Âşık, Muallim, Kıyamet, Hayat Yolunda.
