Aydınlatma nedir ve ne demektir? Aydınlatma da kullanılan araçlar ve birimler nelerdir nasıl tanımlanır?
AYDINLATMA NE DEMEKTİR?
Her zaman güneş ışığı bulunmadığı için insanlık zaman içinde yapay ışık kaynakları kullanmaya başlamış, geceleri böylece tam karanlıkta kalmaktan kurtulmuştur. Bugün en yaygın aydınlatma aracımız elektrik ampulüdür. Ampül bulunana kadar kandil, mum, gaz lambası, havagazı lambası, lüks gibi aydınlatma araçları kullanılmıştı.
Işık kaynaklarının hepsi de aynı şiddette ışık vermediği için bir ışık şiddeti birimi tanımlanmıştır. Bu uluslararası mum adını alan birimdir.
• Bir saatte, 7,8 gram balina yağı yakan ispermeçet mumunun yatay doğrultudaki ışık şiddeti 1 «mum» kabul edilmiştir.
Günümüzde ise ışık şiddeti olarak yeni mum kullanılır. Ne var ki bugün artık mumla, kandille aydınlanmadığımız için elektrik ampulü alırken, mum birimi, yerine elektrik birimi o-lan watt (vat) ı belirtiriz, örneğin, 75 mumluk bir elektrik ampulü alırken «75 vatlık ampül» deriz.
Aydınlatmak istediğimiz bir cismi, ya da yüzeyi ışık kaynağına doğru tutarız. Işık ışınlan yüzey üzerine düşer, yüzey aydınlanır. Yüzeyi kaynağa yaklaştırdıkça aydınlanma çoğalır.
• Aydınlanma ışık kaynağıyla yüzey arasındaki uzaklığın karesiyle ters orantılıdır; bir de ışık kaynağının şiddetiyle doğru orantılıdır.
Evlerimizi de elektrikle aydınlatırız. Ancak, artık aydınlatma da ayrı bir mühendislik halinde gelişmiştir. Bir o-daya çıplak bir ampul takmakla iş bitmiyor artık. Odamn ne için kullanılacağı, büyüklüğü, tavanın yüksekliği, duvarların, tavanın rengi, içinin döşemesi aydınlatma hesaplarında çok önemlidir. Bütün bunları bilen mühendis uygun bir aydınlatma şekli seçer; kaç tane, ne çeşit, kaç watt’lık ampul kullanacağını hesaplar.
Şiddetli bir ışık kaynağından çıkan ışınların doğrudan doğruya göze gelmesi zararlı olduğu için, daha yumuşak aydınlatma şekilleri aranmış, dolaylı (endirekt) aydınlanma yaygınlaşmıştır. Bu tür aydınlatmada ışık kaynağı gözle görülemeyecek biçimde gizlenmiştir. Kaynaktan çıkan ışınlar ışık yansıtan yüzeylere çarpıp yansıdıktan sonra odayı aydınlatır. Doğrudan (direkt) aydınlatma ile dolaylı aydınlatmanın karıştırılmasıyla elde edilen çeşitli aydınlatma şekilleri de vardır.
