Bab-ı Defteri Nedir, ne demektir? Bab-ı Defteri ne iş yapar, özellikleri nelerdir? Bab-ı Defteri hakkında bilgi.
Bab-ı Defteri
Bâb-ı Defteri, defterdar kapısı olarak da bilinir, 1838’de Maliye Nezareti’nin kurulmasına değin Osmanlı Devleti’nin mali işlerini yürüten kurumdur.
Bâb-ı Defteri en gelişkin olduğu 17. yüzyıl sonlarında başdefterdarlık, Hazine-i Amire ve Başmuhasebecilik’e bağlı birimlerden oluşuyordu. Önceleri sınırlı bir kadroyla çalışan, 17. yüzyılın sonlarına doğru genişletilen Bâb-ı Defteri’ye bağlı 32 kalemde, 18. yüzyılın sonlarına değin 700 kadar görevli vardı.
Bâb-ı Defteri’nin en büyük amiri, Divan-ı Hümayun üyesi de olan başdefterdardı. Başdefterdara 18. yüzyıldan sonra şıkk-ı evvel defterdarı denirdi. İkinci sırada Anadolu defterdarı gelirdi (buna da 18. yüzyıla değin şıkk-ı evvel defterdarı denirdi) ve Anadolu’daki haslarla mukataaların mali işlerinden sorumluydu. Anadolu defterdarını, Rumeli ve İstanbul’a ait işlere bakan şıkk-ı sâni defterdarı ile Tuna bölgesinin mali işlerinden sorumlu şıkk-ı sâlis defterdarı izlerdi. 1793’te İrad-ı Cedid hazinesi için şıkk-ı râbi adıyla bir defterdar daha atandı. Eyaletlerdeki işleri ise Bâb-ı Defterî’ye bağlı kenar defterdarları yürütürdü. İstanbul’daki kalemler, çeşitli yönetim birimlerine ve Hazine-i Âmire’ye bağlıydı. Muhase-be-i evvel (başmuhasebeci) de gelir ve gider hesaplarını denetlemekle sorumluydu.
Maliye alanında yeni düzenlemeler yapan II. Mahmud (hd 1808-39), yeniçeriliğin ve tımarın kaldırılmasından sonra, önce Masarifat ve Mukataat nezaretlerini oluşturdu. 1838’deki düzenlemelerle de Bâb-ı Defteri’nin yerine Maliye Nezareti kuruldu.
