Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti nerededir? Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti coğrafi konumu, tarihçesi, Rusya ile bağı, ekonomisi hakkında bilgi.
Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti
Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu’na bağlı özerk cumhuriyettir. Doğuda Güney Ural Dağlarının batı eteklerinden, batıda Bugulma-Belebey Yaylasının engebeli tepelerine kadar uzanır ve 143.600 km2’lik bir alanı kaplar.
Güney Urallar’ın en yüksek doruğu olan Yaman Dağından (Yamantau) batıya ve güneye doğru gidildikçe, yükseklik azalır. Ormanlarla kaplı dağlar yerlerini, genellikle yaprakdöken ağaçlardan oluşan tek tük yeşilliklerle bezeli bir bozkıra ve Belaya Irmağının (Beyaz Irmak) geçtiği ovalara bırakır. Ülkenin başlıca akarsuyu ve Kama Irmağının en büyük kolu olan Belaya, Güney Urallar’dan doğarak önce güneybatıya, sonra kuzeybatıya doğru akar ve doğudaki dağlık bölge ile batıdaki düzlüğü birbirinden ayırır. Sibirya’dan kopup gelen soğuk hava kütleleri ülkenin nemli kara iklimini çok etkiler. Isı kışın -45°C’ye düşüp, yazın 36°C’ye yükselebilir. Güney kesimler ilkbahar sonları ve yaz aylarında kavurucu ve kuraklık yaratan suhovey rüzgârlarından büyük zarar görür. Yağışlar bozkır bölgesinde 400-500 mm, dağlarda 400-600 mm arasında değişir.
İlk kez Altın Orda Devleti döneminde eski bozkır göçebeleri olan Türk kökenli Başkurdların yerleştiği bu bölge, 1552’de Çar IV. İvan’ın (Korkunç) Kazan Hanlığı’nı yıkmasıyla Rusya’nın yönetimi altına girdi. Ruslar 1574’te, bugün ülkenin başkenti ve aynı zamanda en büyük kenti olan Ufa’yı kurdular. 18. yüzyıl ortalarında bölgede bakır ve demir çıkarılmaya başladı. 1919’da ülke özerk bir cumhuriyet haline geldi. Rusya Federasyonu’nun Volga ekonomik bölgesi içinde yer alan Başkurdistan hem tarım, hem sanayi alanında gelişme göstermiştir. Zengin maden yatakları gittikçe büyüyen sanayi dallan için gerekli birçok hammaddeyi sağlar. Ufa ve kuzeybatıdaki Neftekamsk yakınlarında, batıdaki Belebey’de ve Belaya Irmağının orta kesimlerindeki İşibay’da bulunan yataklardan petrol ve doğal gaz elde edilir. Ural Dağlarında demir cevheri ve manganez, güneydoğuda bakır ve Sterlitamak yakınlarında tuz çıkarılır. Taşocakları, cam ve çimento sanayileri için gerekli maddeleri sağlar. En önemli sanayi kuruluşları petrol üretme, arıtma ve işleme tesisleridir. Ufa, İşimbay ve Salavat’ta bulunan ana rafineriler bir boru hattı ağıyla bölgenin ve Tatar Özerk Cumhuriyeti’nin petrol yataklarına bağlanır. Beloretsk ve Tiriyanski’de bulunan demir ve çelik işletmelerinde makine takınılan, petrol ve madencilik donanımı, motor aygıtları, elektrik kabloları, telefon ve daktilo yapımında kullanılan çelik kablo, tel ve levha üretilir. Kimya sanayisi petrol ve gazdan elde edilen yan ürünlerden yararlanır. Orman sanayisi de işlenmek üzere kaplama tahta, mobilya malzemesi, kibrit çöpü ve kâğıt üretir. Ufa, Sterlitamak, İşimbay, Kumertau, Salavat ve Karmanovo’da büyük enerji santralları vardır.
Belaya Vadisinde tarım büyük önem taşır. Başlıca tarım ürünleri çavdar, yulaf, darı, keten, şeker pancarı, patates ve ayçiçeğidir. Ufa ve Sterlitamak’ta sebzecilik gelişirken, Urallar’da hayvancılık, sığır, koyun ve keçi yetiştiriciliği ağırlıktadır. At yetiştiriciliğiyle ünlü olan yörede ayrıca geleneksel bir uğraş olan arıcılık da yaygındır. Başka yörelere kara ve demiryollarıyla bağlanan başkent Ufa’nın bir de havaalanı vardır. Ural Dağlarını aşan önemli demiryolu hatlarından biri başkentten geçer. Bu hattan ayrılan öteki hatlar başka sanayi merkezlerine, Magnitogorsk’a ve dağlık kesimlere ulaşır. Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti’nin nüfusu Rus, Tatar, Başkurd, Çuvaş, Mari, Ukraynalı ve Mordovalı topluluklardan oluşur.
