Bitlis ili nerededir? Bitlis ilinin ilçeleri, iklimi, bitki örtüsü, yüzey şekilleri, özellikleri ile ilgili bilgilerin yer aldığı sayfamız.
- Yüzölçümü: 8.010 km2.
- İlçeleri: Merkez, Adilcevaz, Ahlat, Güroymak, Hizan, Mutki, Tatvan.
Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat, Murat-Van bölümlerinde il ve bu ilin merkezi kenttir. Kuzeyden Muş ve Ağrı, güneyden Siirt, batıdan Batman, doğudan Van illeri ve Van Gölü ile çevrilidir.
Bitlis Kalesi
Yüzey Şekilleri
Bitlis, Türkiye’ nin dağlık ve engebeli illerinden biridir. Yüksekliği 2.000 m’yi aşan dağlar ve bu dağlar arasında kalan yayla yüzeyleri, başlıca yer şekillerini oluşturur. Büyük Ağrı (5.137 m) ve Cilo Dağı’ndan (4.116 m) sonra Türkiye’nin üçüncü yüksek noktası olan Süphan Dağı (4.058 m), ilin kuzeyinde yer alır. Doruğunda bir kraterin yer aldığı dağın, güney yamacında 3.700 m’ye kadar inen bir vadi buzulu vardır. İlin batısına düşen Nemrut Dağı da (2.828 m) Süphan Dağı gibi volkanik kökenlidir. Doruğun doğusunda, yüksekliği Van Gölü’ne doğru alçalan ve çapı 6 km’ye yaklaşan krater yer alır. Çökme sonucu oluşmuş ve bir bölümü Nemrut Gölü’nün suları altında kalmış olan krater, elips biçimindedir (uzunluğu 8.4 km, genişliği 7.2 km). Muş ve Van havzaları arasında kalan Nemrut Volkanı’nın çıkardığı lavlar, Bitlis Vadisi’ ni doldurduğundan, Van Gölü kapalı bir havza durumu almış, Van Gölü’nün Dicle Irmağı ile bağlantısı kesilmiştir.
Günümüzde de kraterde sıcak su buharı çıkaran çatlaklar vardır. İlin batısında, doruk noktası (2.940 m) Muş İli’nde kalan Kacreş Dağları ve güneybatısındaki Kambos Dağı (2.600 m) öteki yüksek noktalar arasında sayılabilir. Çevredeki yüksek dağlardan doğan ve Van Gölü’ne dökülen kısa akarsularla ilin güneyinden geçen ve Dicle Irmağı’ na kavuşan bazı ırmakların yukarı çığırları il sınırları içinde yer alır. Bunlar arasında Güzelçay, Akhis Çayı, Bitlis Çayı, Garzan Çayı en önemlileridir. İlde irili ufaklı pek çok göl vardır: Doğu bölümü Bitlis il sınırı içinde kalan Van Gölü, Ahlat’ın kuzeybatısında Nazik Gölü, Nemrut Dağı’nda Nemrut Krater Gölü ve Süphan Dağı’nın güneyinde Arın, Aygır, Batmış gölleri. Türkiye’ nin en büyük gölü olan Van Gölü’nün (3.713 km2) eski bir koyu olan ve önünün alüvyon seddiyle kaplanması sonucunda Arın Gölü (13 km2) volkanik patlamalar ve parçalanma sonucu krater çukurlukları içinde, suların toplanmasıyla Nemrut Gölü (12 km2) oluşmuştur. Göl, Nemrut Dağı kraterinin 1/3’ünü kaplar. Türkiye’nin en büyük krater gölü olan Nemrut’un uzunluğu 6 km, genişliği 2 km’dir. Nemrut Dağı’ nın kuzeyinde yer alan Nazik Gölü de (48 km2) Van Gölü gibi bir lav şeddi gölüdür.
Bitlis – Ahlat (Kaynak : pixabay.com)
İklim ve Bitki Örtüsü
Bitlis’te yükselti ve denizden uzaklığa bağlı olarak sert ve karasal bir iklim hüküm sürer. Kışlar sert ve soğuk, yazlar sıcak ve kuraktır. Yıllık ortalama sıcaklık 9.4°C, en soğuk ay -2.4°C ortalamayla ocak, en sıcak ay 22°C ortalamayla temmuz ve ağustostur. Kış aylarının ortalama sıcaklığı 0°C’nin altındadır. İlde bugüne kadar ölçülen en düşük sıcaklık değeri -19°C (2 Şubat 1967), en yüksek sıcaklık değeri 36.8° C’dir (16 Temmuz 1965). Yıllık ortalama yağış tutarı 975.7 mm’dir. Doğu Anadolu Bölgesi’nin orman alanı en geniş illerinden biridir. Ormanlar, genelde ilin batı ve güneyindeki dağlık alanlar üzerindedir.
Bu ormanlarda yaygın ağaç cinsi meşedir. Ayrıca, dağınık olarak öteki yayvan yapraklı türlere ve ardıçlara da rastlanır. Geniş ölçüde yok edilme sonucu, çoğu yerde çalılık ve ağaçlık biçimi alan meşeler, 850 m yükseltiden sonra gerçek orman niteliğinde, iyi korunmuş meşe topluluklarına dönüşür. Bölgedeki eski meşe ormanlarının kalıntıları olan bu ormanlar, Doğu Anadolu meşelikleri adıyla da anılır. Orman üst sınırı 2.800 m’ye kadar çıkar. Bu düzey, Türkiye’de saptanmış en yüksek orman sınırıdır. 2.800 m yükseltiden sonra dağ çayırları başlar.
Ekonomi
Halkın geçimi tarım ve hayvancılığa dayanır. Dağlık ve engebeli ilçe topraklarında ekilebilir alanlar azdır. Toplam 58.978 hektarlık tarım alanlarının % 93’ü tahıl türlerine ayrılmıştır, bunu endüstri bitkileri ve baklagiller izler. Buğday 50.400 hektarlık ekim alanıyla ilk sırayı alır. 1.123 hektar alanda üretilen çavdarı 900 hektarla darı, 578 hektarla mısır izler. Fasulyenin ekim alanı 298 hektar, endüstri bitkilerinden şekerpancarının ekim alam 800 hektar, tütünün 1.967 hektardır. Meyve ve sebze ekim alanları sınırlıdır. Virginia tipi tütün, il merkezindeki tütün fabrikasında işlenir.
Otlakların geniş yer kapladığı Bitlis’te, hayvancılık, özellikle küçükbaş hayvan besiciliği önemlidir. En çok koyun ve kılkeçisi beslenir. Büyükbaş hayvanlardan inek ön sırada yer alır. Kümes hayvancılığının niteliği ve verimi düşük ve iç tüketime yöneliktir. Arıcılık yaygın olup Bitlis balı ülke genelinde ünlüdür. Van Gölü’ne dökülen dere ve çayların ağızlarında yapılan balıkçılık da bir başka geçim kaynağıdır. Bitlis, endüstri açısından geri kalmış illerimizden biridir. Üretilen tütünü değerlendirme amacı ile kurulmuş tütün fabrikası ve un fabrikası, başlıca endüstri kuruluşlarıdır. Ayrıca, halı, battaniye, dokuma el tezgâhları, marangoz, otomobil, onarım atölyeleri, peynir, yağ yapımevleri gibi küçük ölçekli kuruluşlar vardır. Maden yatakları yönünden (krom, sodyumklorür, bakır vb) zengin bir yapıya sahiptir.
