Boynuz İsterken Kulaktan Olmak ne demektir? Boynuz İsterken Kulaktan Olmak deyiminin anlamı, hikayesi ve açıklaması nedir? Örnek cümleler.
Boynuz İsterken Kulaktan Olmak Anlamı
Daha iyi bir şey elde etmek isterken elindekini de yitirmek anlamında kullanılan bir deyimdir.
Deyimin Hikayesi;
Şair Şeyhî, Çelebi Mehmet zamanının önemli hekimlerindendir. Çelebi Mehmet’in bir hastalığını tedavi edince Sultan ona bir köy bağışlar. Şair kendisine hediye edilen köye gitmek için yola koyulur. Ama ne mümkün? Yol boyunca başına gelmedik kalmaz. Eşkıyalar tarafından yolu kesilir, neyi var neyi yoksa soyulduğu gibi bir de üstüne dayak yer. Bunun üzerine şair yaşadıklarını alegorik bir hikâyeye dönüştürerek “Harnâme (Eşek hikâyesi)” isimli eserinde anlatır. Eserde eşeğin biri çok çalışmış, çok yorulmuştur. Bir gün tarlada serbestçe otlayan inekleri görür. Onlara imrenir. Onlar gibi olmaya niyetlenir. Kendisi de onlar gibi yerse belki boynuzları bile çıkar diye hayal kurar. Tarlaya girer, başlar buğdayları dişlemeye.
Ancak bunu gören tarla sahibi öfkeyle eşeği bir iyice döver, hırsını alamaz üstüne bir de kulaklarını keser. Olanlara bir anlam veremeyen saf eşek gidip bilge bir eşek bulup ona danışır, nasihat ister. Eserdeki eşek aslında şairi temsil etmektedir. Şeyhî eserinde bu yaşanan durumu şu güzel beyitle ifade etmektedir:
Bâtıl isteyû Hak’dan ayrıldım
Boynuz umdum kulaktan ayrıldım.
İşte buradan ilhamla “boynuz isterken kulaktan olmak” deyimi, daha fazla gelir veya fayda elde etmek için girişilen iş sonunda, umulan elde edilemediği gibi eldekinin de kaybedildiği durumlar için kullanılır.
Bu deyimin Şeyhî’nin Harnâmesi’nde geçtiği görülmektedir. Ancak oradan önce de kullanılıyor muydu yoksa orada yer aldıktan sonra mı yaygınlaşıp deyim haline geldi, kestirmek zor.
Örnek Cümleler;
- Daha fazla para kazanmak amacıyla girdiği çok riskli işte sonuç, boynuz isterken kulaktan oldu.
- Dikkatli ol da boynuz isterken kulaktan olmayasın, o yüzden fazla açgözlülüğe gerek yok.
- Ayşe Hanım terfi almak için planladığı entrika sonucunda, boynuz isterken kulaktan oldu.
- Daha güzel bir otele gideceğiz derken, bu izbe yere geldik, boynuz isterken kulaktan olduk.
