Cila nedir ne demektir? Cilanın kaç farklı çeşidi vardır? Cila hangi maddelerden oluşur ve cilanın genel özellikleri nelerdir?
Eşyaları daha güzel göstermek, dış etkilerden korumak için üzerilerine ince tabaka halinde sürülen bir maddedir. Çeşitli eşyaları parlatmak için başlıca başka cilalar vardır.
Tahta Cilaları. — Renkleri açık sarıdan koyu kahverengiye kadar değişebilir. Esas maddesi bakımından «gomalaka» ve «reçine» oimak üzere ikiye ayrılır.
Gomalaka: Tropikal bölgelerde yetişen bir ağacın su yürüdüğü mevsimde öz suyunu emen böcekler vardır. Bunlar öldükten sonra ağaç gövdesine yapışarak 1 santim kadar kalınlığında bir tabaka meydana getirir. Bu madde çeşitli ilaçlarla işlenip saf gomalaka haline getirilir.
Reçine: Çam gibi bazı ağaçların katı veya sıvı halinde salgısıdır. Bileşim bakımından karbon, su ve çok az miktarda oksijenden meydana gelmiştir.
Gomalaka da, reçine de suda erimediği için bu maddeler %95’i alkol, geri kalan kısmı da eter, benzol ve benzin olan bir karışım içinde eritilir.
Gomalaka cilası, mum cilası ve vernik olmak üzere başlıca üç çeşit tahta cilası vardır. Gomalaka cilası gomalakanın alkol içinde eritilmesiyle elde edilir.
Mum cilâsı %60 bal mumu, %30 terebentin, geri kalanı da ispirto ve ispermeçet mumu ile hazırlanır. Su banyosu üzerinde eritilir. Vernik, reçinenin aseton, eter, terebentin, alkol vs. gibi maddelerin içinde eritilmesiyle elde edilir.
Gomalaka cilâsı mobilyacılıkta ve elektrikçilikte yalıtkan olarak kullanılır. Mum cilası mobilyada, muşambalarda, parkelerde, vernik de mobilyada, madeni eşyalarda ve macun yapımında kullanılır.
Maden ve Taş Cilaları. — Esasını ince tebeşir tozu, zımpara, arena, alçıtaşı, çakmaktaşı vs. gibi aşındırıcı maddeler meydana getirir. Bu tozların gayet ince ipek eleklerden geçirilmesi gerekir. Bunlar toz halinden başka sıvı veya merhem şeklinde de kullanılabilir. Bu aşındırıcı zerreciklerin içinde yabancı maddeler bulunmamalıdır. İyice ufalanmamış parçacıklar, yabancı maddeler cilalanmak istenen maddenin veya taşın yüzeyini çizip bozabilirler. Cilayı madenî eşyaların üzerine sürmeden önce, parlatılmak istenen maddenin yüzünü nişadır suyuna batırılmış ince tebeşir tozu ile temizlemelidir.
Deri ve Ayakkabı Cilaları. — Deri cilalarının birçoğu 25 ölçü yapışkan laka, 20 ölçü gomalaka, 4 ölçü reçine sakızı, 100 ölçü de alkol içinde eritilerek elde edilir. Lakalarla reçine alkol içinde eritilir, sonra içine bir miktar biberiye katılır, birkaç gün bekletildikten sonra filtreden geçirilir. Deriye sürüldükten sonra güderiyle parlatılır. Laka, Uzak Doğu’da birçok ağaçlardan toplanan, esmer kırmızı renkte süt kıvamında bir maddedir.
Ayakkabı boyaları, deri boyalarından daha başka türlü hazırlanır. 40 gr. ozokerit, 250 gr. seresin, 40 gr. karnauba (Brezilya palmiyesi) mumu, 15 gr. beyaz balmumu, 1/2 litre terementi yağı, 250 gr. kandil isi, 7500 gr. siyah anilin boyası karıştırılır, buna hoş bir koku veren maddeler de katılır. Şayet boya siyah ayakkabıya sürülmeyecekse kandil isi karıştırılmaz. Ayakkabıya sürüldükten sonra, fırça ile, güderi veya kadife gibi yumuşak deri veya kumaşlarla parlatılır. Böylece cila, hem deriyi parlatır, hem de yumuşatarak ömrünü uzatır.
TIRNAK CİLASI NASIL HAZIRLANIR?
Tırnağa olduğundan daha çok parlaklık vermek üzere sürülen cilalara «tırnak cilası» denir. Beyazdan koyu vişne çürüğüne kadar değişen çeşitli renkleri vardır. Bu cilâlar genel olarak şu üç şekilde hazırlanır:
• 30 gram silisyum oksidi çökeleği, 15 gram ince tebeşir tozu, 15 gram stannik oksit, 1 damla gülyağı, renkleyici ruj tozu.
• 15 gram magnezyum karbonatı, 15 gram ruj tozu, 75 gram beyaz kil, 10 gram kurşun karbonatı, 20 gram ince tebeşir tozu biraz su ile karıştırılır.
• 30 gram beyaz balmumu, 60 gram keten tohumu yağı, 0,35 gram ruj tozu, 5 damla gülyağı. Bu, tırnakları aşındırmayan bir ciladır.
