Çocuklarda ve bebeklerde çıkık nasıl anlaşılır? Çıkık belirtileri, yapılması ve yapılmaması gereken şeyler, tedavisi hakkında bilgi.
Çocuklarda Çıkık Belirtileri ve Tedavisi
Eklemler, kemiklerin arasındaki, hareket etmemize olanak veren bitişme noktalarıdır. Bir eklemin içindeki kemiğin yerini değiştirmesi, “çıkık” diye adlandırılır.
Kollar, bacaklar, eller ve ayaklardaki, hattâ omurgadaki eklemlerde, çıkık görülebilir. Ama bazı eklemler öbürlerinden daha kolay çıkığa yol açar.
Parmak eklemleri, öbür eklemlere oranla pek sağlam olmayan, kaza sonucu çıkmaya yatkın eklemlerdir. Bir esneme sırasında, ağzın gereğinden çok açılması durumunda, çene kemiği bile çıkabilir.
Spor yapan hareketli çocuklarda, topun yakalanması sırasında daha çok parmak ve başparmak çıkıkları, düşmeleri ya da kollarını çok yukarı kaldırmaları sonucunda da omuz çıkıkları sık görülür. Neyse ki çok acı vermelerine karşın, bu çıkıklar kolayca yerine oturtulabilir.
BELİRTİLER
Çıkmış kemik, biçimi bozulmuş bir görünüm alır ve işlevini yapamaz. Hareket güçleşir; oldukça şiddetli -özellikle kemik sinire baskı yapıyorsa- ağrı hissedilebilir.
Omuz çıkığı.
Üstkol kemiği ile kürekkemiği arasındaki eklem, yumrulu yuvalı (küremsi) bir eklemdir. Kürek-kemiğinin üst dış köşesi, yuvayı oluşturur. Kolun yapmak zorunda olduğu çeşitli hareketlere olanak sağlamak için, yuva çok sığ bir yapıdadır. Bu yüzden de bu eklem, sağlam değildir ve omuz kolayca çıkabilir.
Üstkol kemiği yuvadan öne, geriye, yukarıya ve aşağıya doğru çıkabilir; ama en çok, kaza sonucu öne kayar (“ön çıkık”). Bu durumda omuz, kare biçimi bir görünüş alır.
Parmak ya da paşparmak çıkığı. Parmak ya da başparmak kısalmış görünür; şişer ve ağrır.
Dirsek çıkığı.
Kol öne uzatılmış biçimde düşme sonucunda, önkoldaki kemiklerin geriye ve yanlara itilmesiyle oluşan dirsek çıkığı, son derece ağrılı bir çıkıktır; dirsek, eklemin dışında görünür ve gerektiği gibi hareket ettirilemez.
Boyun çıkığı.
Ciddi bir çıkık olan boyun çıkığı, genelikle spor alanlarında olur. Omurilik üstündeki baskıdan ötürü çocuk kalkamaz; kollarında ve bacaklarında uyuşma ya da felç oluşabilir. Boyun çıkıklarında hemen cankurtaran çağırmak gerekir.
Kalça çıkığı.
Kalça eklemi çok sağlam bir eklem olduğundan, kalça çıkmasına sık sık rastlanmaz (KALÇA ÇIKIĞI, DOĞUŞTAN); özellikle trafik kazaları sırasında görülür. Genellikle, daha başka yaralanmalarla birliktedir; kalçada çok şiddetli sancı hissedilir ve bacak hareket ettirilemez.
TEDAVİ
Boyun çıkığının acil bir durum olarak hastanede tedavi edilmesi gerekir. Cankurtaran beklenirken, başın duruşu değiştirilmemeli, özellikle de kesinlikle öne eğilmemeli, buna karşılık, yüz iki yanından desteklenmelidir.
Genellikle ciddi bir trafik kazasının sonucu olan kalça çıkığının da, hastanede tedavi edilmesi gerekir. Dirsek çıkığının tedavisi de en iyi biçimde -çoğunlukla genel uyuşturma gerekeceği için- hastanede yapılır. Dirsek çıkığının, 12 saat içinde, genel uyuşturucu altında yerine oturtulması gerekir.
ÖBÜR ÇIKIKLAR
Öbür çıkıklarda, çocuğunuzu doktoruna götürmeniz yeterlidir. Doktoru, çıkık kemiği yerine oturtmak için gereken işlemlere başlamadan önce, genellikle iğneyle yatıştırıcı ve ağrı dindirici bir ilaç verecektir. Omuz çıkığının çok sancılı olmasından ötürü, doktoru bu durumda çocuğunuzun, genel uyuşturma uygulanması için hastaneye yatırılmasını önerebilir.
Çıkık kemik yerine oturtulur oturtulmaz, genellikle ağrının şiddeti büyük ölçüde azalır; ama daha birkaç ay, hareketler sırasında biraz ağrı hissedilebilir ve hareketler gerektiğince yapılamaz. Çocuklarda tedaviden sonra, çıkığın oluştuğu eklemler genellikle, sargılarla ya da süyeklerle (“cebire” de denir; sert bir maddeden yapılıp, üstü sargıyla kaplanmış düz levha) üç hafta kadar hareketsizleştirilir. Parmak çıkıklarında da, parmak süyeği takılması gerekebilir.
Çıkıkların çoğunda, hareketsizleştirme süresinin sona ermesinden sonra, eklemin tam olarak çalışmasını sağlamak için, çocuğun fizik tedavi görmesi gerekir. Bununla birlikte, çıkığın zamanında -yani 24 saat içinde- yerine oturtulması ve çocuğun önerilen egzersizleri yapması koşuluyla, tam iyileşme gerçekleşir.
