Coğrafya nedir? Coğrafya hangi konuları işler, bölümleri nedir? Coğrafyanın bölümleri neleri inceler? Haklarında genel açıklamalar
Coğrafya, yeryüzünü fiziksel, ekonomik, beşeri ve politik yönlerden inceleyen bilim dalıdır. Yerkürenin tümü bu bilimin konusu içine girer. Coğrafya birçok yardımcı bilimler (jeoloji, jeofizik, pedoloji, petrografi, hidroloji, astronomi, meteoroloji, zooloji, botanik, jeopolitik, etnoloji, antropoloji, sosyoloji, etnografya, kartografya, topografya, jeodezi, istatistik, ekonomi, tarih) ile iç içedir. Coğrafya biliminin oluşmasında, sözü edilen bu bilimler, tek tek ya da birlikte etkin rol oynamıştır. Coğrafya deneye bağlı bir bilim olmayıp salt incelemeye ve araştırmaya dayalı bir bilimdir.
Kaynak: pixabay.com
Araştırma, inceleme, gözlemler sonucu sağlanan bilgiler, önce betimlenerek derlenir, sonra açıklanır. Betimleme, gözlenen konu ya da olayın çeşitli özellik ve nitelikleriyle, yazı, çizgi, harita ya da fotoğraf aracılığıyla tanıtımıdır. Coğrafya betimlemelerinde önemli olan, gözlemi yapılan yerin ya da bölgenin topografya özelliklerini saptayıp bir haritada belirtmektir. Ayrıca, coğrafya araştırması için düzenlenen gezilerde gerekli biçim, kesit, profil ve krokilerin doğru çizilmesi, fotoğrafların özenle çekilmesi de önem taşır. Coğrafya; Genel Coğrafya ve Ülkeler Coğrafyası biçiminde iki ana bölüme ayrılır.
GENEL COĞRAFYA.
Gerek antropoloji, gerekse fiziksel yönden yeryüzünü bir bütün olarak ele alır. Çok değişik olan coğrafya olay ve konularının her birini ayrı ayrı hem genel hem de yerel (bölgesel) olarak inceler. Coğrafya olay ve konularının oluşumunu, yayılma biçimlerini araştırıp saptar. Coğrafya öğeleri olan ırmaklar, dağlar, ovalar, göller, çöller, denizler, kentler vb’nin yanı sıra jeolojik etkenler, atmosfer, hidroloji, insan-doğa ilişkisi gibi konularda genel coğrafyanın alanı içine girer. Gözlem ve karşılaştırma yoluyla, olaylar ve konular sınıflandırılıp kurallara bağlanır. Genel coğrafya dört bölüme ayrılır: Fiziksel Coğrafya; Biyocoğrafya; Beşeri Coğrafya ve Ekonomik Coğrafya.
Fiziksel Coğrafya. Yüzey biçimleri, hava,su gibi yeryüzünün cansız öğeleri bu bölümde incelenir. Yerbiçimbilim (jeomorfoloji) iklimbilgisi (klimatoloji), subilgisi (hidrografi), anadenizbilim (şinografi) fiziksel coğrafyanın alt bölümleridir.
Matematik coğrafya da fiziksel coğrafyanın bilgilerinden oluşmuş bir başka coğrafya dalıdır. Matematik coğrafya, dünyanın ölçülerini ve çeşitli noktaların yerlerini saptamaya çalışır. Bunun için de enlem ve boylam sistemlerinden yararlanır.
Biyocoğrafya. İnsan dışındaki canlıların (bitki ve hayvanlar), yeryüzündeki olaylarla ilişkileri, birbirlerinden etkileşimleri, yeryüzüne dağılışları, bu dağılışın nedenleri, oluşturdukları topluluk çeşitleri ve bunların nedenlerinin araştırılıp incelenmesi biyocoğrafyanın konusunun içine girer.
Beşeri Coğrafya. İnsan topluluklarının yeryüzüyle ilişkilerini inceler. İnsanların yeryüzündeki dağılımı, yerleşme bölümleri, bu bölgelerin nitelik ve özellikleri, beslenme, giyecek, barınak, araç-gereç, yeryüzündeki insan soyları, diller, inanışlar, yerleşme biçimleri, ülke ve ulusların kültürleri beşeri coğrafyanın konusunu oluşturur. Nüfus Coğrafyası (Demografik Coğrafya) Beşeri Coğrafya’nın önemli biı dalıdır. Tüm yeryüzünde ya da belirli bir bölgedeki insan nüfusunun belli süreler içinde azalıp çoğalma nedenlerini inceleyerek nüfusun yapısını saptayıp tanımlar.
Ekonomik Coğrafya. Ekonomi olaylarının dünyadaki, belli bir ülkedeki, bölgedeki, kentteki akım biçimi ve dağılımım; bunun öteki coğrafya olaylarıyla ilişkisini inceleyip ortaya koyar ve nedenlerini araştırır.
ÜLKELER COĞRAFYASI.
Yeryüzündeki belli bir bölgeyi kendine konu edinir. Bu bölge bir kıta olabileceği gibi kıtadaki herhangi bir ülke, bir bölge, yöre, akarsu, dağ, körfez, deniz, ova vb olabilir. Amaç, incelenen yerin coğrafya koşullarıyla belirlenmiş özelliklerini saptamaktır. Ayrıca, çeşitli coğrafya olaylarının o yerle ilişkisi de incelenir. Özel Coğrafya da denilen bu coğrafya dalmda, araştırma yapılırken ilk olarak o yerin dağ, ova, yayla vb gibi yüzey biçimleri belirlenir. Tüm bu bilgilere bitki örtüsü, insan toplulukları, hayvanlar, iklim gibi öteki coğrafya öğeleri de eklenir. Ülkeler (Devletler) Coğrafyası, Karalar Coğrafyası, Bölge Coğrafya Monografları Ülkeler Coğrafyası’nın alt bölümlerini oluşturur.
Kartografya. Harita Bilimi de denilen bu dal, coğrafyanın özgün ve özgül anlatım aracıdır. Haritacılık tekniği, günümüzde öteki tekniklerin gelişmelerine de bağlı olarak büyük gelişmeler göstermiştir.
