Dalgalarda, yayda atma nedir, nasıl oluşur? Yayda atmanın özellikleri, ilerleyişi ve enine ve boyuna atmalar hakkında bilgi.
Dalgalarda Atmanın Oluşumu ve Özellikleri
Sarmal bir yayın bir ucu duvara bağlanıp diğer ucundan F kuvvetiyle çekerek gergin duruma getirilir. Şekildeki gibi yayın ucu yay doğrultusuna dik olarak çekilip bırakıldığında ilerleyen bir sarsıntı elde edilir. Yayda ilerleyen bu sarsıntıya atma denir.
Yayın ucunu denge konumundan yayın doğrultusuna dik olarak aşağı doğru çekip bıraktığımızda baş aşağı bir atma elde edilir.
Yayın ucunu yayın doğrultusuna dik olarak, önce yukarı kaldırılıp indirdikten sonra beklemeden aşağı indirilip tekrar kaldırılıp ard arda bir baş yukarı ve bir de baş aşağı iki atma elde edilir. Bu iki atmanın tamamına bir dalga denir.
x0 : atmanın genişliği y0 : atmanın genliği v : atmanın hızıdır.
Yay üzerinde oluşturulan atmanın bir süre sonra sol yarısı aşağı yönde hareket ederken sağ yarısı yukarı yönde hareket etmektedir. Fakat ilerleyen atmanın şeklinde bir değişiklik olmamaktadır.
Bir atmanın ön ya da arka tarafındaki halkaların hareket yönü verildiğinde atmaların ilerleme yönü belirlenebilir.
Atmalar ilerleyiş ve titreşim doğrultusu bakımından ikiye ayrılır.
1. Enine Dalgalar (Atmalar)
Atmanın ilerleme doğrultusuyla titreşim doğrultusu birbirine dik ise, bu tür atmalara enine atmalar denir. Örneğin; yay, su, ışık dalgaları ve elektromagnetik dalgalar enine dalgalardır.
2. Boyuna Dalgalar (Atmalar)
Atmanın ilerleme doğrultusuyla titreşim doğrultusu aynı ise, bu tür atmalara boyuna atma denir. Balistik yaydaki dalgalar ve ses dalgalan boyuna dalgalardır.
Esnek sarmal yaylarda hem enine hem de boyuna dalgalar oluşturulabilir.
