Duyularımız hangileridir? Beş duyu organımız ve beş duyumuzun özellikleri ve faydaları nelerdir? Duyularımız hakkında bilgi.
Duyu; İnsan ve hayvanların dış dünyanın etkilerini duymalarına duyu denir.
Eski Yunanlı bilgin Aristoteles duyuları görme, işitme, koklama, tatma ve duyma (dokunma) olmak üzere beşe ayırmıştı. Bu ayırma bugün de vardır; ancak, dokunum (dokunma) duygusunun eskiden sanıldığı kadar basit olmadığı anlaşılmıştır.
Bir mikrofon ses dalgalarını nasıl elektrik dalgasına çevirirse, duyu organları da çeşitli uyarmaları sinir etkileri haline getirir. Bunlar son derece hassas organlardır. Beş duyuyu ayrı ayrı inceleyelim:
1. — Görüm (Görme): Görüm duyusu bize renk ve ışık duyumunu verir. Görüm duyumunun organı gözdür. Gözün özelliklerinden biri, uyarıcı kaybolduğu halde, uyarmayı daha bir müddet devam ettirebilmesidir. Bu müddet saniyenin 16’da biri kadardır. Birtakım uyarıcılar daha kısa bir zaman içinde gözün önünden geçirilirse görme duyumu da devam eder. Sinema bu özelliğe dayanarak yapılmıştır. Bir maytabın hızla çevirilince daire gibi görünmesi de bundandır.
2. — İşitim: (İşitme): İşitim duyumu ile sesleri duyarız. İşitim duyusunun organı kulaktır. Ses de bize dış varlıklar hakkında bilgi veren önemli bir duyumdur. Düzensiz ve karışık ses dalgaları gürültüleri, düzenli dalgalar da anlaşılabilen sesleri, müzik seslerini meydana getirirler. Seslerin üç özelliği yükseklik, şiddet, tınıdır.
3. — Tadım (Tatma): Başlıca duyumları tatlı, tuzlu, acı, ekşidir. Tatma duyumunun organı dildir. Bu dört duyumun karışması birçok tat çeşitlerini meydana getirir. Tat uyarımı kimyevi bir olaydır. Tadım sayesinde insanlar kendilerine uygun yiyecekleri seçerler.
4. — Koklama: Koklama duyumu kokudur. Bu duyu hayvanlarda insandan daha çok gelişmiştir. Koklama organı burundur. Hayvanlar yiyeceklerini daha çok kokularına göre seçtiği için koku duyumu onlarda daha önemlidir. İnsanların besinini seçmesinde de kokunun önemi vardır. Kokular çok çeşitli oldukları için kesin olarak sınıflandırılamamışlardır. Kokular kendilerini meydana getiren şeylere göre ad alır: Kükürt kokusu, çiçek kokusu gibi. Koku duyumu ile tat duyumu arasında da büyük bir ilgi vardır. Koku duymak da Kimyevi bir olaydır.
5. — Dokunum (Dokunma): Dokunum duyusunun en önemli organı deridir. Deri yüzeyi dokunum duyumlarını alır. Bunlar sıcaklık, soğukluk; bir çarpma veya batma ile meydana gelen acıma, basınç, gıdıklanma, dokunum duyumlarıdır. Bu duyum merkezleri deri üzerine aralıklı olarak yayılmıştır. Bunlardan başka bir de derin dokunum duyumları vardır. Bunların kiriş ve eklemlerimizdeki çeşitli ağrı duyumları, kas duyumları, (kaslardaki yorgunluk duygusu gibi), vücudumuzun çeşitli durumlarını bildiren duyumlardır. Bu duyumlara kinestezik duyumlar denir. Bunların dışında bir de senestezik duyumlar vardır. Senestezik duyumlar ciğer, barsak, mide gibi organlardan gelen duyuları bildirir. Hal duyumları da diyebileceğimiz bu duyular sayesinde vücudumuzun genel durumundan haberdar oluruz, İç organlarımızdan gelen duyular, bizi açlık, susuzluk gibi şeylerden haberdar eder.
