Eczacılık nedir, nasıl ortaya çıkmıştır? Eczacılık mesleğinin tarihi, gelişimi, geçmişten günümüze eczacılık tarihçesi hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
ECZACILIK TARİHİ
Hastaları iyileştirmek için verilen ilâçların ne şekilde hazırlanması gerektiğini öğreten bir bilim koludur. Aynı zamanda, çeşitli denemeler yaparak doktorluk alanına yeni yeni ilâçların kazandırılması konusunda da eczacılığın büyük bir yeri vardır.
Eczacılığın insanlık kadar eski bir geçmişi olduğu söylenebilir. Tarihin en karanlık çağlarında bile insanlar bazı otları, kökleri, çiçekleri kaynatarak elde ettikleri suların çeşitli sancılara, hastalıklara iyi geldiğini denemeyle öğrenmişlerdi. Eskiden hastayı muayene eden doktorlar ilâçlarını da çok kere hemen orada, hastanın evinde hazırlarlardı. Birçok şehirlerde şifalı otların satıldığı dükkânlardan başka, ayrıca bu otlardan, şifalı maddelerden ilâç yapan yerler de bulunurdu. Eczacılık yakın zamanlara kadar doktorlukla beraber giden bir bilim dalı halindeydi, doktorluktan ayrılması çok yakın çağlara rastlar.
Avrupa’da ilâçların hazırlanması XVI. yüzyıla kadar Eski Yunanlılar’dan kalma usullerle yapılırdı. Tanınmış Yunanlı doktor Galenus Claudius‘un bu konuda yazdığı yüz kadar kitaptaki bilgilerin Avrupa’da gerek doktorluk, gerekse eczacılık konusunda büyük yeri vardı. İlâçlar bu kitapta yazıldığı şekillerde hazırlanır, doktorlar tedavilerini bu kitaplardaki usullere göre yaparlardı. Bu durum XVI. yüzyılın başlarına kadar sürdü.
Kaynak: pixabay.com
OrtaÇağ ve Sonrası
Ortaçağ’da bu konuda büyük buluşların yapılmamış olmasına karşılık, Doğu’da Araplar doktorluk, fizik ve kimya konusunda olduğu gibi, eczacılıkta da önemli buluşlar yaptılar. Araplar her ne kadar ilâç hazırlama işinde bitkisel ve hayvansal maddelerden faydalanıyorlarsa da zamanla bunların yerini kimyasal maddeler aldı.
VIII. yüzyılın sonları ve IX. yüzyılın başlarında yaşayan büyük Arap simyacısı Câbir (Ebu Musa Caferu’s-Sûfl) kimyasal maddelerden ilâçlar hazırlama konusunda çok çalıştı. Râzi, Halit, Ibnisina gibi tanınmış tıp bilginleri de Câbir‘in buluşlarından faydalanmışlardı. Câbir madenleri meydana getiren ham maddelerden yaşlıları gençleştirebilecek ilâç yapabileceği fikrindeydi.
X. yüzyılda Napoli’de ilâç yapacak kimselerden bu konuda öğretim yapmış olmaları istendikten başka bazı ilâçların fiyatlarına da yansıdı Böylece eczacılık yavaş yavaş bugünkü anlamda bir özellik kazanmaya başlamış oluyordu. Zamanla bu, diğer Avrupa memleketlerinde de yayılmaya başladı. XIV. yüzyılda Fransa’da ilâç yapacak olan kimsenin dört yıl eczacılık öğrenimi görmesi gerekiyordu.
Bütün bunlara rağmen, uygulanan ilkeler Eski Yunanlı hekim Galenus’un kitaplarındakinden başka bir şey değildi. Bu alanda ilk önemli adımı Paracelsus adiyle anılan İsviçreli hekim Bombastus von Hohenheim (1493 1541) attı. Bu hekim, Galenus’un düzinelerle maddeyi karıştırıp bir ilâç elde etmesinin aksine, mümkün olduğu kadar az maddeden faydalanarak ilâç yapma yollarını aradı.
Eczacılık artık bir sanat olmaktan çok bir bilim haline geliyordu. Doktorluk alanındaki keşifler de, eczacılığın daha çabuk gelişmesini sağladı. Hayvanlar üzerinde yapılan denemeler bile alet ve usullerin yetersizliği yüzünden verimli olamıyordu. Kimyanın gelişmesi, daha hassas aletlerin, usullerin bulunması eczacılığın da gelişmesini sağladı. XIX. yüzyılın ilk yarısında bazı kimyasal maddelerin saf olarak elde edilebilmesi üzerine morfin, striknin, atropin, kinin gibi ilâçların kullanabilmesi mümkün oldu. Eczacılığı başlı başına bir bilim kolu haline getiren Oswald Schmiederberg (1838 – 1921 ) adında bir Alman bilginidir.
