Eklem bacaklı hayvanlar hangileridir? Eklem bacaklı hayvanların özellikleri ve genel yaşam tarzları ile ilgili bilgiler
Hayvanların çok ilgi çekici bir şubesi olan Eklem bacaklılar ailesinde kelebekler, arılar, karıncalar, sinekler yer alır. Bir de bu hayvanların dışında örümcek, akrep, kırkayak ve ıstakoz gibi canlılarda eklem bacaklılara dahil hayvanlardır.
Kaynak: pixabay.com
ÖRÜMCEK BÖCEK DEĞİL
Eklembacaklıların önemli bir sınıfı da örümceklerdir. Örümcek, birçoklarının sandığı gibi, böcek değildir. Örümceğin vücut yapısı Eklem bacaklılar’ın genel vücut özelliklerini gösterirse de, ötekilerden ayrıldığı noktalar da vardır, örneğin, biliyoruz ki böceklerin vücudu üç bölümden meydana gelir, öyle değil mi? örümceğin vücudu ise 1) karın, 2) gövde olmak üzere, iki bölümden oluşmuştur. Ayrıca, böceklerin çoğu kanatlı olduğu halde, örümcek kanatsızdır. Böceklerin üç çift bacağına karşılık örümceklerin dört çift bacağı vardır. Bacaklar gövdeye bağlıdır. Her biri yedişer eklemlidir. Her bacak küçük bir pençeyle son bulur.
ÖRÜMCEKLERİN ÇOĞU ZEHİRLİDİR!
İki çeşidi dışında, örümceklerin hepsi zehirlidir. Yalnız, çoğunun zehiri insana öldürücü bir etki yapmaz, örümcek, yakaladığı avı önce zehirleyerek öldürür; sonra da kanını emer.
Örümcek avını ördüğü ağı yardımıyla avlar, örümceğin ağ örme organı karnının arkasındadır. Karnın bu kesiminde, üç çift bez vardır. Bu bezlerde sıvı halinde ipek maddesi bulunur. Bu madde havayla karşılaşır karşılaşmaz donar, sertleşir.
Kaynak : Pixabay.com
ÖRÜMCEK AĞINI NASIL ÖRER?
Örümcek ağ yapmak istediği zaman, ağ organlarını bacaklarıyla bastırır. Böylece, bezler üzerinde bir basınç meydana getirir. Bu basınç, bezlerin içindeki sıvı maddenin dışarı akmasını sağlar, örümcek de, bir yandan ipeği salgılar, bir yandan da ağını örmeye koyulur.
Ağını ördükten sonra, ya ağın ortasında, ya da bir ucunda durup, avım bekler. Oradan geçen bir böcek ağa takılınca, bir sallantı meydana getirir. Bu sallantı örümceğe avını yakalandığını haber verir. Hemen koşup, yeniden ağ ipeği salgılar, avını bununla kıskıvrak bağlar, örümcek ağları yapışkan olduğu için, bunlara dokunan böcekler hemen ağa yapışırlar. Örümcek, ağa takılan böceği kıskıvrak bağladıktan sonra, onu sokarak öldürür; böceğin sıvı kısımlarını emerek karnını doyurur, îyice doyunca, avını bağlayan ipleri keser; ölü böceğin yere düşmesini sağlar, örümcek ağlarını, daha çok, dişi örümcekler yapar.
Çeşitli büyüklükte örümcekler vardır. Dünyanın en büyük örümceği tarantula’nın bacaklarının uzunluğu 20 santimi geçer.
AKREP ZEHİRİ İNSANI ÖLDÜRÜR!
Kaynak: pixabay.com
Akrep de, Örümcekgiller’den, zehirli bir hayvandır. Daha çok, sıcak ülkelerde yaşar. Boyları, 3-20 santim arasında değişir. Akrebin vücudu kitin denilen, tırnak gibi sert bir tabakayla kaplıdır. Karın kısmı, halkalar halinde, kuyruk gibi arkaya doğru uzamıştır. Son halkanın ucunda, zehir kesesi’ne bağlı bir iğne vardır.
Akrebin zehiri küçük hayvanları hemen öldürür. Kimi türlerinin zehiri insan için bile öldürücü olabilir. Akrep doğurarak çoğalır. Ana akrep yavrularını onbeş gün kadar sırtında taşır.
ÇOKAYAKLILAR’IN KAÇ AYAĞI VAR?
Eklembacaklıların bir sınıfı da Çokayaklılar’dır. Bu sınıfta çıyan, kırkayak, tespih böceği gibi hayvanlar vardır. Kimi Çokayaklılar’ın halkalarından herbirinde bir çift, kiminde de ikişer çift ayak bulunur. Bir çift ayaklı olanları zehirlidir.
Kaynak: pixabay.com
.
Çokayaklılar’dan kırkayağın, gerçekte, 100 kadar ayağı vardır. 120 ayaklısı bile bulunur. Tespih böceği 16-20 ayaklıdır. Çıyanın ise ayakları 80-100 arasında değişir.
Çokayaklılar’ın hepsi toprak üzerinde yaşarlar; trakelerle solunum yaparlar; yumurtayla çoğalırlar. Başlarında ince, uzun iki duyarga, dört çift basit göz, çiğneyici bir ağız bulunur. Sıcak ülkelerde yaşayanların boyları daha büyük olur; zehirleri de daha tehlikelidir.
KABUKLULAR SUDA YAŞARLAR
Eklembacaklıların bir sınıfı da Kabuklular’dır. Bu sınıfta ıstakoz, karides, yengeç, makassız ıstakoz, pavurya, maya (deniz örümceği) gibi hayvanlar bulunur. Kabuklular’ın beş çift ayağı vardır; vücutlarının üzeri sert bir kitin-kalker tabakasıyla örtülmüştür; solungaçlarıyla solunurlar. Hemen hepsi suda yaşarlar. Şimdi, Kabuklular,’dan bir örnek olarak ıstakozu ele alıp inceleyelim:
Istakoz, beyaz etli olduğu için, çok değerli bir av hayvanıdır, pişirilir, yenir. Vücudunu örten kitin tabakası mavimsi, yeşilimtırak siyah renklidir. Hayvan, bu sayede, kayaların, yosunların arasında kolayca saklanır.
Kaynak: pixabay.com
Istakozun beş çift ayağı vardır. Bunlardan en öndeki çift, çok gelişerek, kuvvetli bir kıskaç halini almıştır. Hayvan, bu kıskaç sayesinde avını yakalar, ağzına götürüp yer. Başının üstünde, sap adı verilen iki çıkıntı vardır. Hayvanın gözleri bu iki çıkıntının tepesin-dedir.
Istakozun gözleri çok keskindir; çok uzakları bile görebilir. Ayrıca, başının üzerinden arkaya doğru uzanan bir çift duyargası da vardır. Bu duyargaların uzunluğu hayvanın boyunu geçer. Bunlar ıstakozun dokunma organlarıdır. Istakozun gerideki dört çift ayağının ucunda da küçük birer kıskaç vardır.
ISTAKOZ KOKMUŞ ETTEN HOŞLANIR!
Istakoz küçük balıkları, kurtçukları, salyangozları yiyerek beslenir. Kokmuş etlerden çok hoşlanır. Istakozun karnı birbirine geçme halkalardan meydana gelmiştir. Her halkada uçları çatallı birer ayak vardır. Son halka, yassılarak, yüzgeç biçimini almıştır. Istakozun solungaçları bacakların göğsüne bitiştiği yerdedir. Istakoz, sudan çıktıktan sonra da, uzunca bir süre yaşayabilir.
Istakoz yumurtlayarak ürer. Dişi ıstakoz 5.000-100.000 kadar yumurta yumurtlar. Bunları onbir ay karnının altında saklar. Yumurtadan çıkan yavrular analarına hiç benzemezler. Düşmanları çok olduğu için, hemen gizlenmek zorundadırlar.
