Harita ne demektir? Haritaların özellikleri, harita çeşitleri, türleri nelerdir? Ölçek neye denir, harita çeşitleri hakkında bilgi.
Harita Nedir? Çeşitleri Özellikleri Hakkında Bilgi
Harita; Yeryüzünün tümünün ya da bir parçasının coğrafi, jeolojik ya da jeopolitik özelliklerinin belli bir ölçeğe göre, bir düzlem üzerine geçirilmesiyle elde edilen grafik gösterime harita denir.
Harita, plan ya da kroki yapma bilimi haritacılık (kartografya) olarak adlandırılır.
Haritaların iki temel özelliği vardır:
a. Bunlardan biri ölçektir. Haritalar mutlaka belli bir ölçeğe göre çizilir.
b. Haritaların diğer temel özelliği de kuşbakışı görünüşe göre çizilmeleridir.
Kuşbakışı görünüş;
Yüksek bir yerden aşağıya doğru bütün genişliği içine alacak biçimde bakma anlamına gelir. Günümüzde harita ve planların yapımında, büyük ölçüde, hava fotoğraflarından yararlanılmaktadır.
- *Dünya’nın şekli nedeniyle yer yüzünün düz bir zemin üzerine hatasız olarak çizilmesi imkansızdır. Bu nedenle haritalar ancak gerçeğe yakın görünümü yansıtırlar.
- *Küre yüzeyini bir düzlem üzerinde göstermek, haritacılığın asıl uğraş alanıdır.
- *Bu amaçla geliştirilen metodlara projeksiyon (iz düşüm) metodları denir. Küresel bir şekli düzlem üzerine en hata ile geçirme çabası sonucu projeksiyonlar geliştirilmiştir.
- *Projeksiyon denilince, belli kurallar içinde bir kağıda çizilmiş enlem ve boylam ağı akla gelir·
- * Projeksiyonlarla kağıt üzerine aktarılan yeryüzü şekillerinin görünüşleri, bazı özelliklerini kaybederler. Şöyle ki, Projeksiyonların kimisi yer şekillerinin doğru gösterilişini esas alır, alan üzerinde durmaz. Kimi projeksiyonlar da bir kara parçasının ya da yerin alanını hatasız olarak aktarılmasına özen gösterip şekillerini ihmal eder.
- *Coğrafya derslerinde kullanılan haritalarda yerşekilleri ve alan özellikleri mümkün olan en az hata ile gösterilmeye çalışılmıştır.
Bir bölgenin haritası çizilirken
İlk önce haritanın kullanılış amacı, Daha sonra haritanın hangi yöntemle (projeksiyonla) çizileceği, bölgenin enlem ve boylamı, yararlanılacak işaretler, yükselti vb. saptamalar yapılır.
HARİTA TÜRLERİ
Haritalar, türlü özelliklerine göre sınıflandırılabilir. En yaygın sınıflandırma ölçeklere ve konulara göre yapılanıdır. Ancak, ölçeklere göre yapılan sınıflandırmanın kesin olduğu söylenemez.
1- ÖLÇEKLERİNE GÖRE HARİTALAR
Planlar
En ayrıntılı haritalardır. Ölçekleri 1 : 20.000’den büyüktür. Planlar genellikle küçük alanlar ve yerleşim yerleri için kullanılır.
Büyük Ölçekli Haritalar
Ölçekleri 1/20.000 ile 11100.000 arasında olan haritalardır. Bu haritalarda yer şekilleri, yollar, yerleşim merkezleri ayrıntılı olarak gösterilebilir. Bu haritalar eşyükselti eğrileriyle (izohipslerle) çizilir ve özellikle askeri amaçlar için kullanılır.
Orta Ölçekli Haritalar
Ölçekleri 1/100.000 ile 1/1.000.000 arasında olan haritalardır. Bu haritalarda ancak yüksek dağlar, büyük akar sular ve göller ile başlıca yerleşim yerleri gösterilebilir.
Küçük Ölçekli Haritalar
1/1.000.000 ya da daha küçük ölçekli haritalardır. Bu haritalarda ayrıntılar gösterilemez. Duvar haritaları ile atlaslardaki haritalar bu türdendir.
Not: Harita ölçeğini gösteren kesrin, paydası büyüdükçe, haritanın ölçeği küçülür.
2- KONULARINA GÖRE HARİTALAR
Haritalar amaç ve kapsamları bakımından iki bölüme ayrılır : Genel Haritalar, Özel Haritalar.
Genel Haritalar
Topoğrafya, coğrafya, atlas, şehir haritaları ile turistik, fiziki, idari ve siyasi haritalar genel haritalardandır. Bu haritalar, konuları gereği geniş bir kesimce kullanılırlar.
Özel Haritalar:
Belli bir konunun uzmanları tarafından yapılan ve kullanılan haritalardır. Jeolojik haritalar, nüfus, jeomorfoloji, orman, toprak haritaları ile iklim haritaları özel
haritalardandır.
