Hurma nedir, nasıl bir meyvedir? Hurmanın özellikleri, nerede yetişir, ağacının özellikleri ve yetiştirilmesi, besin değeri hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Hurma
Hurma; Arecaceae (Palmae) familyasından palmiye ağacı ve bu ağacın besin olarak tüketilen meyveleridir. Asya’nın güneybatısından Pakistan ve Hindistan’a kadar uzanan kesimlerde, Afrika’ nın kuzeyinde ve Kanarya Adalarında yetişen bu ağaç çok eski zamanlardan beri bilinen ve tarımı yapılan bir bitkidir. Meyveleri çölde yaşayanlar için önemli bir besin kaynağı oluşturan hurma ağacı, 18-19. yüzyıllar arasında İspanyol misyonerleri tarafından Yenidünya’ya götürülmüştür. Yaklaşık 23 m yüksekliğe kadar büyüyebilen ağacın gövdesi, düşen yaşlı yaprakların sap kalıntılarıyla kaplıdır. Gövdenin tepesinden çıkan yaklaşık 5 m uzunluğundaki parlak, tüysü yapraklar gösterişli bir taç oluşturur. Erkek ve dişi çiçekler ayrı bitkilerde bulunur.
Çiçeklerin oluşturduğu büyük salkımlar yaprakların koltuğundan çıkar. Yalnızca tek bir sert çekirdek (tohum) içeren, genellikle yumurta biçimli meyvelerinin büyüklüğü, rengi, biçimi ve içeriği yetişme koşullarına göre değişir; ağırlığı 8 kg’ye ulaşan bir salkımda binden çok meyve bulunabilir. Kuru meyvelerin bileşiminde yüzde elliden çok şeker, az miktarlarda protein, yağ ve mineral vardır.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Çok geniş bir kullanım alanı olan hurma ağacının besin olarak tüketilen meyvelerinin yanı sıra, gövdesinden kereste olarak, yapraklarından ise sepet ve çeşitli örgü eşyaların yapımında yararlanılır. Yaprak ve meyve saplan yakacak olarak kullanılan bitkinin liflerinden ip yapılır, meyvelerinden mayalandırılarak alkol, sirke ve sert içkiler hazırlanır. Ayrıca bitkiden özütlenen özsu da mayalandırılarak ya da taze haliyle içecek olarak tüketilir; özsu özütleme ağaçta yaralanmalara yol açtığı için bu işlemde az meyve veren ağaçlar seçilir. Kesilen hurma ağaçlarının yumuşak tepe tomurcukları da salata olarak yenir.
Kaynak: pixabay.com
Hurma Ağacı Yetiştirilmesi
Hurma ağacı tohumla ya da genç gövdelerin tabana yakın yerlerinden çıkan sürgünlerle çoğaltılır. Sürgünler daha çok ticari amaçlı üretimlerde kullanılır. Üç-altı yıllık sürgünler, kök oluşumunu tamamladıklarında ana bitkiden ayrılarak toprağa dikilir. Dikimden dört-beş yıl sonra meyve vermeye başlayan, 10-15 yıl içinde ise en verimli dönemlerine ulaşan ağaçların her birinden 40-80 kg ürün elde edilir. Normal ömürlerinin 150 yıl kadar olduğu bilinen bu ağaçlar, ileri yaşlarda verimlerinin düşmesi nedeniyle ömürlerini tamamlamadan sökülerek yerlerine yenileri dikilir.
Dünyada hurma üretimi ve ihracatı yapan ülkeler arasında ilk sıraları Mısır, İran, Suudi Arabistan ve Irak alır. Hurma ağacı Akdeniz kıyılarında süs bitkisi olarak yetiştirilir. Hurma yaprakları Hristiyanların ve Yahudilerin bazı dini kutlamalarında kullanılır.
Hindistan’da ticari bir ürün olan hurma şekeri, hurmaya yakın bir tür olan Phoenix sylvestris’in özsuyundan hazırlanır.
