Batı dünyasında Averroes olarak tanınan ve İslam filozoflarının en büyüklerinden birisi olarak kabul edilen İbni Rüşt kimdir?
İBNİ RÜŞT (14 Nisan 1126, Córdoba, İspanya – 10 Aralık 1198, Marakeş, Fas)
En büyük İslam filozoflarından biridir. Avrupa’da «Averroes» diye tanınır. Endülüs’te Kurtûba (Cordoba) da doğdu. Babası, büyükbabası da yüksek devlet memurluklarında bulundukları için, İbni Rüşt iyi bir öğrenim gördü. 28 yaşında Fas’a, Muvahhit İmparatorluğunun başkenti Marakeş’e gitti. Muvahhit sultanlarından büyük itibar gördü. 1169’da İşbiliye (Sevilla) kadısı oldu. İmparatorluk başkadılığına kadar yükseldi. Bir ara Sultan’ın başhekimliğinde bulundu. 72 yaşında Marakeş’te öldü.
İbni Rüşt, felsefede Yunan okulunun yolundan gitmiştir, Aristoteles’in bugüne kadar en büyük açıklayıcısı sayılır. Aristoteles’in eserleri Ortaçağ’da Avrupa’da ancak İbni Rüşt’ün yazdığı açıklamalarla anlaşılmış, onun eserleri Avrupa medreselerinde Yeniçağ’ın başlarına kadar başlıca felsefe kitabı olarak okutulmuştur.
İslâm tefekkürünü temsil eden Gazalî, İbni Rüşt’le şiddetle çatışmıştır. İki filozofun çatışması, İslâm tefekkür tarihinin en ünlü olaylarındandır.
Uzun zaman Aristo’yu İbni Rüşt’ün anlattığı gibi, yani az çok değiştirilmiş şekliyle anlayan Avrupalılar, ancak yakın yüzyıllarda İbni Rüşt’ün etkisinden sıyrılmışlardır. Ortaçağ’ın sonlarında Papa, İbni Rüşt’ün felsefesini dine aykırı bularak yasak etti. İbni Rüşt’ü La Haye Universitesi’nde okutmakta inat eden filozof Van Riswik, 1512’de, diri diri yakılırken şu ünlü sözleri söyledi: «Aristoteles’le İbni Rüşt’ten büyük hiçbir mütefekkir yoktur. Eskiden körken onların sayesinde sonradan, nuru gördüm». Petrarca ile Dante de İbni Rüşt’ü «dinsiz» sayarak ona hücum etmişlerdir. Buna rağmen, XVII. yüzyılın büyük Avrupalı filozofları tarafından, en büyük üstatlardan biri şeklinde kabul edilmiştir. XIX. yüzyılda Renan, İbni Rüşt hakkında ünlü kitabını yazmıştır.
