Osmanlı padişahlarından II. Bayezid döneminde yaşanan siyasi olayları ve Cem Olayı ile ve tahttan indirilmesi ilgili bilgilerin yer aldığı yazımız.
II. BAYEZİD DÖNEMİ (1481-1512)
Fatih’in ölümü üzerine oğullarından Sultan II. Bayezid tahta geçti. Ancak, sadrazam başta olmak üzere bazı devlet adamları, Fatih’in küçük oğlu Cem’in padişah olmasını istiyorlardı. Bu da “Cem olayı”nın ortaya çıkmasına neden oldu. II. Bayezid, hükümdarlık süresinin yarısını, Cem’le mücadele ile geçirdi.
II. Bayezid dönemi, yeni fetihlere girişilmeden önce çözülmesi gereken ekonomik ve toplumsal sorunların halledildiği ve devletin varlığının pekiştirildiği bir dönem oldu.
CEM OLAYI
Cem, cesur ve savaşçı karakterdeydi. Bu nedenle padişahlıkta onu Bayezid’a tercih eden devlet ileri gelenleri, Cem’i ayaklanmaya teşvik ettiler. Cem birkaç kez ordu hazırlayıp ayaklandıysa da başarılı olamadı. Son çarpışmada Rodos şövalyelerine sığındı.
II. Bayezid şövelyelerle anlaştı. Şövalyeler, Cem’i hapsedecekler, buna karşılık II. Bayezid onlara Cem’in masrafı olarak yılda 45 bin altın verecekti.
Cem’in Karamanoğulları’na, Memlüklere ve Rodos Şövalyelerine sığınması, taht mücadelesini bir dış sorun haline getirdi.
Bu da Osmanlı Devleti’nin aleyhine oldu. Devletin itibarı sarsıldığı gibi, Avrupalı devletlerin Osmanlıların iç işlerine karışmalarına yol açıldı.
Başta Papalık olmak üzere Rodos şövalyeleri ve Fransa, Osmanlı Devleti’nin gücünü kırmak için Cem Olayı’ndan yararlandılar.
II. BAYEZİD DEVRİNİN BAŞLICA DIŞ OLAYLARI
1. Memlüklerin;
- • Dulkadiroğulları Beyligi’nin içişlerine karışmaları,
- • Cem Olayına karışmaları,
- • Karamanoğullarını desteklemeleri,
- • Ramazanoğullarını egemenlikleri altına almak istemeleri
vb. nedenlerle Osmanlı – Memluk ilişkileri bozuldu.
Fatih devrinde başlamış olan Hicaz su yolları sorunu da devam ediyordu.
Memluklerle yapılan birkaç savaş sonuçsuz kaldı. Savaş daha çok Çukurova ve Toroslar çevresinde oldu. Osmanlılar Çukurova’yı Memluklere bırakmak zorunda kaldılar.
2. Venediklilerle ilişkiler yeniden bozuldu. Arnavutluk ve Dalmaçya arasında, Venediklilerin elinde bulunan kalelerle İnebahtı, Modon, Koron kaleleri ve Navarin Limanı alındı. Venediklilerle yeni bir barış antlaşması imzalandı.
3. Boğdan Seferi, Kili ve Akkerman gibi iki önemli limanın Osmanlı topraklarına katılmasıyla sonuçlandı.
4. İran’da Şah İsmail, Akkoyunlu Devleti’ni yıkıp İran, Irak ve Azerbaycan’da güçlü bir Safevi Devleti kurmuştu. Anadolu’daki Türkmenleri kendine çekmek ve Osmanlı Devleti’ni içten yıkmak amacıyla propagandalara başlamıştı.
II. Bayezid’in gevşek yönetimi, Şah İsmail’in Doğu Anadolu’da rahatça ilerlemesine yol açtı.
5. Şiilerin propagandaları sonucunda Tekeli’nde (Antalya ve çevresi) Şahkulu Ayaklanması patlak verdi (1511). Bu ayaklanma pek çok kentte büyük yıkımlara neden oldu, güçlükle bastırıldı. Bu ayaklanmaya II. Bayezid’in yönetiminden memnun olmayan eski sipahiler de katıldı.
- 6.• II. Bayezid’in gevşek yönetimi,
- • halkın durumdan hoşnut olmaması,
- Anadolu’da asayişin bozulmuş olması
gibi nedenlerle şehzadeler arasında taht kavgaları başladı.
II. BAYEZİD’İN TAHTTAN İNDİRİLMESİ
Şahkulu Ayaklanması devleti sarsmıştı. Bayezid’in yaşlı olması ve devlet işleriyle ilgilenmemeside şehzadeler arasındaki taht kavgalarını kızıştırdı.
II. Bayezid’in en küçük oğlu olan Yavuz Selim, Trabzon’da sancak beyliği yapıyordu, İran’a yakın olduğundan Şah İsmail’in çalışmalarını daha iyi izliyor ve babasının gevşek yönetimine kızıyordu.
Nihayet padişah olmak üzere harekete geçti. Yapılan savaşta yenildi. Ancak, Yavuz Selim, Şah İsmail’e karşı bazı hareketlere girişmiş ve Osmanlı Devleti’nin onurunu korumuştu. Kişiliği ve bu tür girişimleri nedeniyle yeniçeriler ve devlet adamları Selim’in padişah olmasını istiyorlardı. Bunun üzerine II. Bayezid tahttan çekildi. Yerine, Yavuz Selim geçti (1512).
