İskitler kimledir? İskitler ne zaman nerede yaşamışlardır, özellikleri, tarihteki yerleri, kurdukları medeniyet ve kültür hakkında bilgi.
İskitler
Kısaca İskitler – Özet
-
- M.Ö. VII. Y.y. da, Karadeniz’in kuzeyine yerleşen iskitler, Orta Macaristan’a, Doğu Anadolu, Kafkaslar, İran ve Hindistan’a kadar olan topraklan fethetmişlerdir.
- Tarihte ilk kurulan Türk kavmidir.
- Orta Asya kavmi olan İskitlerin, yöneticileri Türk, halkın çoğunluğu İranlı idi. Yaşam tarzları, dilleri ve gelenekleri ve sanatları, diğer Türk topluluklarına benzemektedir.
- ALP ER TUNGA İskitlerin ünlü hükümdarlarından biridir.
- iskitlerle İranlIların mücadelesi, “ALP ER TUNGA” (AFRASYAP) DESTANINA ve İranlIların milli destanı “ŞEHNAME” ye konu olmuştur.
- Savaşçı bir topluluk olan İskitler, iyi ata binerler ve iyi silah kullanırlardı. Savaşta, kadınlarda erkeklerle birlikte savaşırlardı.
- İskitler, kutsal saydıkları her şeyin ruh taşıdığına inanmışlardı. En önemli tanrıları, TABİTİ (canavarların tanrıçası), PAPAİOS (gök tanrısı), APAİA (Ay ve yıldızların tanrıçası), ARES (savaş tanrıçası) tir. İskitler, tanrılarına dua eder, kurban keserlerdi. Büyüye, tılsıma, sihre inanırlardı.
- İskitler, ölülerini atları ve silahlarıyla birlikte gömerlerdi. İskitler, M.S. II. Y.y. sonlarında zayıflayarak Hunların ve diğer kavimlerin arasına karışmışlardır. Bugünkü Yakut Türkleri, iskitlerin torunlarıdır.
İskitler Ne Zaman Nerede Yaşadılar?
İskitler; İÖ 8. yüzyılda Orta Asya’ dan güneydoğu Rusya’ya gelerek imparatorluk kuran ve İÖ 4.-İS 2. yüzyıllarda Sarmatların yönetimine giren halktır. (Perslere göre Sakalar), Heredotos’un İskitlerin yurdu olarak Karpat Dağları ile Don Irmağı arasında uzanan stepleri belirtmesine karşın öteki Yunanlı yazarlar, Karadeniz’in kuzeyiyle kuzeydoğusu arasında kalan daha dar bir alanda yaşadıklarını öne sürerler.
İskitlerin, İÖ 2.binde Orta Asya’ da Altay Bölgesi’nde yaşadıkları sanılır; ancak İÖ 8. yüzyıla kadar etkinliklerine ilişkin bilgiler çok sınırlıdır. İÖ. 8. yüzyıl sonunda doğudan gelen Massaget saldırısı üzerine Volga Irmağı’nı geçen İskitler, Kimmerleri Kafkaslar yoluyla Anadolu’ya sürerek ülkelerini ele geirdiler; birçoğu da Kafkaslar’ı aşarak Van Gölü çevresine yerleşti. Asur yazıtlarında, İskitlerden ilk kez Kral Asarhaddon döneminde (İÖ 680-699) söz edilir; önceleri Asurlularla savaşan İskitler, daha sonra Mannailere, Medlere, Babillilere ve öteki düşmanlarına karşı onlarla ittifaka girdiler. İÖ 7. yüzyılın son çeyreğinde güçlerinin doruğuna ulaştılar.
Mısır ve Filistin’e akınlar düzenlediler. Babillilerle Medler ilk kez Ninova’ya yürüdüklerinde (İÖ 615-614) Asurlulara yardım ederek saldırıları püskürten İskitler, Medlerle ittifaka girerek iki yıl sonra Ninova’yı daha sonra da Asurluların son kaleleri Karhe’yi (bugünkü Harran) aldılar. Bir süre sonra da müttefikleri Medlerin saldırısı üzerine yeniden Kafkasya’ya çekildiler; çok sayıda İskit ise Karadeniz evresine yerleşti. Güçleri çökmeye yüz tutan İskitler, gene de İÖ 512’de Yunanistan ile savaşa girmeden önce kendilerine saldıran Pers Kralı I Darius’u ve İÖ 325’te Büyük İskender‘in generallerinden Zopyron’u yendiler. Ancak, İÖ 4. ve 3. yüzyıllarda doğudan gelen Sarmatların istilasına uğradılar, kısa sürede iki halk birbiriyle karışıp kaynaştı.
İskitlerin Kültürü
Güney Rusya’da ata binen ilk topluluk olarak tanımlanan İskitler, bütün göçerler gibi hayvan besliyorlardı. Erkekler deriden dar pantolon, kadınlar ise uzun giysiler giyiyorlar ve yüzlerini peçeyle örtüyorlardı. Baş tanrıları Papoeus, baştanrıçaları ise ateş ve iyilik tanrıçası Tabiti idi. Tutsakların kurban edildikleri savaş tanrısı da önemliydi. Bütün yetkiler kralın elinde olmakla birlikte savaşçı kabile başkanlarının da söz hakları vardı. İskitler, çok eşli bir toplumdu; babaları öldüğünde oğullar, babalarının dul kalan eşleriyle evlenirlerdi; ancak babanın en sevdiği eşi, kendisiyle birlikte gömülürdü. Kuban ve Pazirik’te yapılan kazılarda ele geçen mezarlarda yiyecek, şarap, altın ve gümüş eşyalar, hizmetçilerin kesik başları ve ölünün atı bulunmuştur.
İskitler çiftçi ve göçebe olmak üzere ikiye ayrılırdı. Çiftçiler, daha medeniydi. Göçebeler, arabalarda yaşarlardı, elverişli buldukları yerlerde uzun müddet kalırlar, sonra kendilerine yeni Yurtlar aramaya çıkarlardı.
Arabaları iki, üç çift veya daha fazla öküzle çekilirdi. Göç zamanında kadınlar araba içinde, erkekler at üstünde, arabaların yanında giderlerdi. Asya’nın kuraklığı yüzünden durmadan göç ederler, ancak elverişli bir yer bulduktan sonra yerleşirler, basit köyler kurarlardı.
İskitler üstün bir kültür ve medeniyet kurmuşlardı. Bugün müzelerde bulunan sanat eserleri, Iskitler’in medeniyet sevgilerinin ne kadar yüksek olduğunu göstermektedir. İskit sanatı Yunan sanatını da etkilemiştir.
Eski Türkler’de olduğu gibi İskitler’de de en makbul hayvan at idi. Kesilen kurbanlar, kazanlarda pişirilerek dağıtılırdı. İskitler şarap yaparlardı. Eski tarih kitaplarında, Ispartalılar’a susuz şarap içmeyi Iskitler’in öğrettikleri yazılıdır.
